Problem ochrony przeciwegzekucyjnej dla dłużnika, który złożył wniosek o zmianę układu

Dłużnik, który zawarł układ z wierzycielami, następnie prawomocnie zatwierdzony przez sąd, na wypadek problemów z jego wykonywaniem nie jest skazany wyłącznie na wniosek o ogłoszenie upadłości. Jeżeli pomimo wspomnianych problemów są szanse na utrzymanie działalności gospodarczej dłużnika złotym środkiem może być wniosek o zmianę układu. Diabeł tkwi jednak w szczegółach.

Regulacja Prawa restrukturyzacyjnego o postępowaniu o zmianę układu jest szczątkowa i bardzo intuicyjna. Występują w niej ewidentne luki prawne. Składa się ona z norm odsyłających ale także z norm merytorycznych i proceduralnych. Norma odsyłająca to taka, która sama nie formułuje pełnego określenia należnego sposobu zachowania się adresatów, lecz – unikając powtórzeń – wskazuje inne przepisy, w których owe skutki prawne lub sposób zachowania się adresata zostały już ustalone Przy tak syntetycznej regulacji prawnej można posługiwać się argumentem analogii legis jak również można powoływać się na ogólne cele postępowania restrukturyzacyjnego, pierwszeństwo restrukturyzacji przed egzekucją i likwidacją (upadłością), itp.

Przepisy o zmianie układu ani nie regulują bezpośrednio i wprost dopuszczalności zawieszenia postępowania egzekucyjnych w związku ze złożeniem wniosku o zmianę układu ani bezpośrednio i wprost nie odsyłają do przepisów chroniących przed egzekucją. Należy jednak postawić tezę, że w postępowaniu o zmianę układu wierzyciele mają prawo do „tarczy przeciwegzekucyjnej”. Jakkolwiek teza ta opiera się głównie na interpretacji przepisów.

W pierwszej kolejności należy postawić tezę, że zawarcie układu i utrzymanie jego bytu prawnego jest optymalną sytuacją gdy dłużnik jest niewypłacalny. Jest to ujęcie zarówno doktrynalno - orzecznicze jak i ustawowe. Zatem układ jest pewną „wartością” dla systemu prawa. Owa wartość nie dezaktualizuje się w sytuacji gdy wchodzi w grę utrzymanie układu, który – z uwagi na okoliczności – jednak wymaga zmiany.

Do doprowadzenia do zawarcia układu ustawodawca przewidział cztery postępowania restrukturyzacyjne z różnym stopniem ochrony dłużnika przed egzekucją. Niemniej zawieszenie egzekucji właściwie można było uznać za dominujący „standard” prawny. Tymczasem postępowanie o zmianę układu jest postępowaniem jednolitym. Nie ma czterech osobnych postępowań o zmianę układu. Zgodnie z art. 174 ust. 2 prawa restrukturyzacyjnego do postępowania o zmianę układu stosuje się odpowiednio przepisy o nadzorcy sądowym oraz o zawarciu i zatwierdzeniu układu. Z tej tezy będą wyciągane dalsze wnioski.

Jeżeli ustawodawca dopuszcza możliwość zmiany układu, to przepisy prawa powinny wspomagać dłużnika w możliwości osiągnięcia tego celu. Możliwość zmiany układu nie powinna być tylko iluzoryczna (pozorna). Dłużnik powinien oczekiwać odpowiednich gwarancji dla osiągnięcia efektu zmiany układu. Jeżeli przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego z majątku dłużnika skutkowałoby brakiem możliwości zawarcia zmienionego układu, to jest oczywistym, że stosowanie w takim przypadku narzędzi do powstrzymania egzekucji byłoby niezbędne.

Jeżeli postępowanie o zmianę układu ma na nowo rozstrzygać odnośnie sposobu zaspokojenia konkretnych wierzytelności, a dłużnik mógłby płacić swoje zobowiązania układowe, a wierzyciel mógłby je bez przeszkód windykować, to wówczas o „zmianie” układu nie przesądzałoby głosowanie wierzycieli ale faktyczne działania windykacyjne.

W praktyce postępowanie o zmianę układu może trwać bardzo długo. Gdyby dłużnik nie miał ochrony przedegzekucyjnej, to wówczas procedura ta mogłaby okazać się iluzoryczna.

Dalej należy się powołać na zasadę proporcjonalności regulacji. Przyjęcie układu w postępowaniu restrukturyzacyjnym dzieje się w określonym otoczeniu prawnym, przy zachowaniu pewnych standardów. Podobne standardy powinny obowiązywać w postępowaniu o zmianę układu. Zatem odesłanie do przepisów dotyczących zawarcia układu może być potraktowane jako odesłanie do wszystkich przepisów, które regulują warunki w których układ w postępowaniu restrukturyzacyjnym zostaje zawarty, nie wyłączając przy tym ochrony przeciwegzekucyjnej jaką ma dłużnik dążący do zawarcia układu.

Mając na uwadze powyższe argumenty możliwe jest zatem zastosowanie w postępowaniu o zmianę układu :

• w drodze szeroko rozumianego odesłania z art. 173 (w kontekście szczupłości bezpośredniej regulacji) do w s z e l k i c h warunków zawierania układu
• względnie w drodze analogii legis przepisu artykułu 259 ust. 1 prawa restrukturyzacyjnego.

Blog