1. Przez „zarząd” należałoby rozumieć podejmowanie wszelkich decyzji i podejmowanie wszelkiego rodzaju czynności dotyczących majątku dłużnika koniecznych lub przydatnych w toku zawiadywania majątkiem w warunkach zwykłych jak i szczególnych.[1] Pojęcie „zarządu” obejmuje zarówno czynności prawne jak i czynności faktyczne (np. kasacja urządzenia, zniszczenie zapasów magazynowych). „Zarząd” dotyczy także tzw. czynności organizacyjnych, a w tym także wykonywania uprawnień związanych z uczestnictwem dłużnika w spółkach lub spółdzielniach. W konsekwencji dokonywanie czynności związanych z uczestnictwem w spółkach przekraczających zakres zwykłego zarządu wymaga zgody tymczasowego nadzorcy sądowego. W przypadku ustanowienia zarządcy przymusowego uprawnienia dłużnika związane z uczestnictwem w spółkach lub spółdzielniach wykonuje zarządca przymusowy (art. 186 p.u. w zw. z art. 40 ust. 4 p.u.). Przez „zarząd” należy rozumieć zarówno działanie jak i zaniechanie. Przez zarząd rozumieć należy czynności dokonywane w sądzie jak i poza sądem. Należy przyjąć, że tymczasowy nadzorca sądowy posiada kompetencję do wyrażenia zgody na dokonanie czynności procesowej przez dłużnika, o ile ta przekracza zakres zwykłego zarządu. Niemniej tymczasowy nadzorca sądowy nie posiada statusu interwenienta ubocznego w postępowaniach sądowych z udziałem dłużnika. Zarząd wykonywany przez dłużnika, a który podlega kontroli ze strony tymczasowego nadzorcy sądowego, obejmuje nie tylko przedsiębiorstwo dłużnika ale także inne składniki majątku dłużnika, które mogą służyć zaspokojeniu wierzycieli dłużnika. Z punktu widzenia zasad sprawowania zarządu nie ma znaczenia czy składniki majątku upadłego zostały objęte wykazem dołączonym do wniosku o ogłoszenie upadłości (art. 23 ust. 1 pkt 1 p.u.). Niewątpliwie podpisanie ugody z zakładem ubezpieczeń jest czynnością z zakresu zarządu.

 

  1. Czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu. Za czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu uważa się takie czynności, których nie podejmuje się w prawidłowym (normalnym) toku prowadzenia przedsiębiorstwa przez dłużnika.[2] Taki opis czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu nie jest jednak wystarczająco precyzyjny. Czynności zwykłego zarządu to m.in. zakup surowców potrzebnych do bieżącej produkcji, bieżąca sprzedaż, wypłata bieżących wynagrodzeń, odprowadzenie bieżących podatków, składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotnych, bieżące naprawy i konserwacje parku maszynowego, uiszczanie czynszów najmu lub dzierżawy, uiszczanie bieżących opłat leasingowych, itp. Nie da się na drodze ustawowej w sposób liczbowy ograniczyć kwoty która jest wartością progową czynności zwykłego zarządu. W praktyce tymczasowi nadzorcy sądowi określają kryteria kwoty i rodzaju czynności które przekraczają zwykły zarząd. Praktykę taką, o ile opiera się na racjonalnych przesłankach, w zasadzie wypada zaaprobować, jako pewną konkretyzację komentowanej normy prawnej zmierzającą do wyeliminowania stanów niepewności co do charakteru czynności zwykłego zarządu w konkretnym postępowaniu. Podstawy do takiego działania należy upatrywać w przepisach o ogólnych kompetencjach tymczasowego nadzorcy sądowego. Sprecyzowanie przez tymczasowego nadzorcę sądowego pojęcia zakresu czynności zwykłego zarządu ma niewątpliwe walory praktyczne. Niemniej konkretyzacja pojęcia zwykłego zarządu w odniesieniu do konkretnego przypadku nie może być dowolna. Niewłaściwe jest zarówno pozostawienie zbyt dużego marginesu swobody dłużnikowi jak i zachowanie przeciwne: zawłaszczenie przez tymczasowego nadzorcę sądowego kompetencji z zakresu zwykłego zarządu.

 

  1. Strony czynności prawnej powinny w oparciu o kryteria obiektywne dokonać oceny charakteru czynności prawnej w kontekście art. 38a p.u. i obowiązku wystąpienia o zgodę na dokonanie takiej czynności. Tymczasowy nadzorca sądowy ma prawo rozstrzygnąć, w razie pojawiających się wątpliwości, czy dana kwestia ma charakter czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu, a w szczególności czy wymagana jest jego zgoda na dokonanie takiej czynności przez dłużnika. Jeżeli powstanie spór może on być post factum oceniany przez sąd.

 

  1. Należy przyjąć, że tymczasowy nadzorca sądowy nie posiada kompetencji w sprawach dotyczących spraw osobistych dłużnika albo dotyczących mienia, które nie będzie stanowiło masy upadłości na wypadek ogłoszenia upadłości (zob. art. 63 i 64 p.u.).[3]
 

[1] Por. R. Adamus, Pojęcie „zwykły zarząd” w art. 76 ust. 3 Prawa upadłościowego i naprawczego, Przegląd Sądowy 2011, nr 4, s. 118 i n.

[2] S. Gurgul, Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz, wyd. 7, s. 278

[3] Szerzej na temat mienia nie wchodzącego w skład masy upadłości zob. np. D. Chrapoński, Wyłączenia z masy upadłości, Warszawa 2011, s. 319 i n.

Blog

14 maja 2019
Zgoda tymczasowego nadzorcy sądowego na czynności
przekraczające zakres zwykłego zarządu.