Postępowanie sanacyjne jest postępowaniem restrukturyzacyjnym, w którym realizowany jest postulat zbiorowej ochrony pauliańskiej wierzycieli. Na poziomie spisu wierzytelności w postępowaniu sanacyjnym może dojść do ustalenia kilku istotnych kwestii merytorycznych. Po pierwsze, może dojść do ustalenia istnienia wierzytelności osobistej konkretnego wierzyciela, w stosunku do dłużnika, co do zasady jak i co do wysokości. Po drugie, może dojść do ustalenia istnienia prawa zastawniczego wierzyciela w związku z tą wierzytelnością. W tym do ustalenia ważności i skuteczności prawa zastawniczego. Po trzecie, w przypadku ustalenia istnienia wierzytelności i akcesoryjnego prawa zastawniczego dochodzi do ustalenia relacji wartości przedmiotu zabezpieczenia względem zabezpieczonej wierzytelności. Nie powinien budzić sporów pogląd, że zarządca masy sanacyjnej może, podnosząc zarzut pauliański, nie uwzględnić wierzytelności i/lub zabezpieczenia tej wierzytelności. W takim kierunku poszła praktyka prawa. Podmiotem odpowiedzialnym za powstanie i treść spisu wierzytelności w postępowaniu sanacyjnym jest zarządca (art. 84 p.r.).

Konstrukcja bezskuteczności i zaskarżania czynności dłużnika w postępowaniu sanacyjnym (art. 304 – 309 p.r.) – jednym z postępowań restrukturyzacyjnych w rozumieniu ustawy Prawo restrukturyzacyjne – wzorowana jest na obecnej i wcześniejszej regulacji Prawa upadłościowego (art. 127 p.u. i n.). Ta ostatnia jest natomiast refleksem skargi pauliańskiej uregulowanej w art. 527 i n. k.c. Przy czym bezskuteczność czynności względem masy upadłości czy względem masy sanacyjnej jest instrumentem zbiorowej ochrony wierzycieli. Z kolei art. 527 k.c. daje podstawę do ochrony indywidualnej danego wierzyciela.

Prawo restrukturyzacyjne – podobnie jak i prawo upadłościowe – przyjmuje konstrukcję korygowania ex post niektórych czynności dłużnika w przypadku wszczęcia postępowania sanacyjnego. Niektóre czynności dłużnika – gdyby nie wszczęcie postępowania sanacyjnego – teoretycznie mogłyby być dalej skuteczne. Konstrukcja bezskuteczności czynności dłużnika jest zatem jednym z instrumentów służącym polepszeniu sytuacji ogółu wierzycieli wskutek wszczęcia postępowania sanacyjnego ich dłużnika. Konstrukcja bezskuteczności czynności dłużnika jednocześnie pozostawia dłużnikowi pewną swobodę działania w obrocie prawnym przed otwarciem postępowania sanacyjnego. Instytucję bezskuteczności czynności upadłego trafnie traktuje się jako instrument realizacji funkcji windykacyjnej. Pogląd ten w zasadzie zachowuje aktualność w obecnym stanie prawnym.

Prawo restrukturyzacyjne wprowadza następujące, generalne rozróżnienie czynności bezskutecznych względem masy sanacyjnej: (a) czynności bezskuteczne z mocy samego prawa – tzw. bezskuteczność ex lege, (b) czynności bezskuteczne z mocy uznania ich za takie przez sędziego komisarza działającego na wniosek, a w niektórych przypadkach także z urzędu, (c) czynności bezskuteczne w wyniku ich zaskarżenia do sądu, z mocy – konstytutywnego – orzeczenia sądu w procesie.

Blog