Jak wygląda struktura organów spółki kapitałowej w upadłości i ich wzajemna relacja?

Ogłoszenie upadłości nie pozbawia spółki kapitałowej ani zdolności prawnej (tzn. zdolności bycia podmiotem praw i obowiązków) ani zdolności do dokonywania czynności prawnych. Ogłoszenie upadłości nie pozbawia spółki kapitałowej ani zdolności sądowej ani zdolności procesowej. Niemniej w sprawach dotyczących masy upadłości postępowania sądowe toczą się z udziałem syndyka, który ma legitimatio ad processus. Ogłoszenie upadłości spółki kapitałowej nie zmienia struktury ustrojowej organów tej spółki. Nie skutkuje także ich rozwiązaniem. Nie powoduje skutku automatycznego wygaśnięcia mandatów piastunów tych organów. Niemniej ma zasadniczy wpływ na zakres ich kompetencji.

Organ zarządzający

Organ zarządzający spółki kapitałowej w upadłości traci – na rzecz syndyka masy upadłości – możliwość zawiadywania majątkiem spółki kapitałowej. Jego piastunowie tracą status kierownika jednostki w rozumieniu przepisów o rachunkowości.

Organ nadzorczy

Co do zasady organ nadzorczy spółki kapitałowej w upadłości ma kompetencję do kontroli każdego przejawu działalności spółki. Przy czym organ nadzorczy kontroluje wyłącznie organ zarządzający. Nie ma on uprawnienia do kontroli czynności syndyka. Syndyk podlega nadzorowi ze strony sędziego-komisarza i rady wierzycieli. Organ nadzorczy może natomiast kontrolować sposób wykonywania obowiązków upadłego przez organ zarządzający w postępowaniu upadłościowym.

Organ nadzorczy nie ma kompetencji do wyrażania zgody syndykowi na rozporządzanie przez syndyka składnikami majątku upadłej spółki kapitałowej. Masą upadłości zawiaduje syndyk z wyłączeniem organów upadłego.

Natomiast organy nadzorcze zachowują swoje ustrojowe kompetencje w stosunku do mienia wyłączonego z masy upadłości, o ile taka sytuacja będzie miała miejsce. Organy nadzorcze mogą w sposób niezakłócony wykonywać swoje kompetencje korporacyjne, np. w zakresie powoływania i odwoływania członków organów zarządzających, opiniowania spraw kierowanych do organu stanowiącego, delegowania swoich członków do czasowego wykonywania czynności w organie zarządzającym. Członkowie organu nadzorującego jednostki w upadłości nie są zobowiązani do zapewnienia, aby sprawozdanie finansowe , skonsolidowane sprawozdanie finansowe, sprawozdanie z działalności oraz sprawozdanie z działalności grupy kapitałowej spełniały wymagania przewidziane w ustawie o rachunkowości.

Organ stanowiący

Organ stanowiący dłużnika spółki kapitałowej w upadłości również posiada ograniczone znaczenie w postępowaniu upadłościowym. Zachowuje on uprawnienia korporacyjne (np. do zmian ustrojowych umów, statutów). W sprawach majątkowych posiadają kompetencje tylko w stosunku do mienia nie wchodzącego w skład masy upadłości. Syndyk nie podlega kontroli ani ocenie z punktu widzenia kompetencji korporacyjnych organów stanowiących. Syndyk jako kierownik jednostki nie uzyskuje skwitowania (absolutorium) od organu stanowiącego, nie przedstawia organowi stanowiącemu sprawozdania finansowego do zatwierdzenia. Z istoty rzeczy organ stanowiący nie decyduje o przeznaczeniu wykazanego zysku czy sposobie pokrycia straty. Organ stanowiący ma natomiast kompetencję do m.in. udzielania absolutorium członkom organów zarządzających i kontrolnych, powoływania i odwoływania członków organów zarządzających i kontrolnych.

Zgodnie z zasadami rachunkowości badaniu podlegają roczne skonsolidowane sprawozdania finansowe grup kapitałowych oraz roczne sprawozdania finansowe wskazanych w ustawie podmiotów „kontynuujących działalność.” Co do zasady podmiot w upadłości nie kontynuuje działalności, chociaż mogą zdarzyć się wyjątki. Według przepisów o rachunkowości wyboru podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych do wykonywania badania lub przeglądu sprawozdania finansowego dokonuje organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe jednostki, chyba że statut, umowa lub inne wiążące jednostkę przepisy prawa stanowią inaczej. Kierownik jednostki nie może dokonać takiego wyboru. Niemniej należy bronić poglądu, że w przypadku badania sprawozdania w toku postępowania upadłościowego biegłego rewidenta wskazuje syndyk.

Syndyk nie ma kompetencji do zwoływania posiedzeń organu stanowiącego upadłego. Syndyk nie tylko nie zwołuje walnych zgromadzeń w upadłej spółce ale też w nich nie uczestniczy, ani – z istoty rzeczy - nie głosuje na zgromadzeniu. Syndyk nie zajmuje się sprawami korporacyjnymi w upadłej spółce. Syndyk nie jest zobligowany do udzielania akcjonariuszom informacji w trybie korporacyjnym. W stosunku do syndyka nie jest wykonywane indywidualne prawo kontroli przez wspólników spółki z o.o. Co więcej, w ramach postępowania upadłościowego syndyk nie wypłaca udziałowcom spółki tzw. dywidendy likwidacyjnej. W przypadku nadwyżki majątku nad roszczeniami wierzycieli syndyk nie składa wniosku o wykreślenie spółki z rejestru ale nadwyżkę majątku przekazuje zarządowi albo likwidatorowi spółki kapitałowej.

Relacje holdingowe

Po ogłoszeniu upadłości wszelkie spółki kapitałowej w upadłości, związane z uczestnictwem w innych spółkach lub spółdzielniach wykonuje syndyk. Chodzi tu o uprawnienia udziałowe o charakterze majątkowym jak i korporacyjnym (np. prawo do zysku, prawo do udziału w obradach organów stanowiących, prawo głosu, prawo do informacji, do kontroli, do zaskarżania uchwał organów, itp.) jak i uprawnienia przyznane osobiście upadłemu (np. prawo do powoływania i odwoływania członków organów zarządzających i kontrolnych, itp.). Syndyk nie przejmuje natomiast funkcji upadłego osoby fizycznej jako piastuna organów zarządzających lub nadzorczych w spółkach i spółdzielniach.

Zatem podsumowując: pomimo ogłoszenia upadłości spółki kapitałowej organy wewnętrzne spółki kapitałowej nadal działają, niemniej pozbawione są one wpływu na zawiadywanie masą upadłości, czyli majątkiem spółki kapitałowej.

Blog