W płaszczyźnie prawa cywilnego spółka cywilna nie ma podmiotowości prawnej. Podmiotowość prawną mają wspólnicy spółki cywilnej. Najprostszym sposobem rozwiązania dwuosobowej spółki cywilnej zawartej na czas nieokreślony jest wypowiedzenie udziału na koniec roku obrotowego. W okresie po złożeniu oświadczenia zmierzającego do rozwiązania spółki cywilnej można wyodrębnić w szczególności następujące fazy działania.

Wypowiedzenie udziału w spółce cywilnej skutkujące rozwiązaniem spółki na koniec roku obrotowego

Podstawa prawna : Zgodnie z art. 869 § 1 KC, jeżeli spółka została zawarta na czas nieoznaczony, każdy wspólnik może z niej wystąpić wypowiadając swój udział na trzy miesiące naprzód na koniec roku obrachunkowego.

Treść oświadczenia: Treść oświadczenia powinna uwzględnić regulację art. 869 KC. Dodatkowo można wskazać na oczekiwania wspólnika co do sposobu załatwienia spraw spółki cywilnej przed jej rozwiązaniem.

Skutek oświadczenia: W przypadku dwuosobowej spółki cywilnej wypowiedzenie udziału w spółce skutkuje jej rozwiązaniem. Spółka cywilna ulegnie rozwiązaniu na koniec roku obrotowego.

Forma oświadczenia: Zgodnie z art. 77 § 2 KC jeżeli umowa została zawarta w formie pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej, jej rozwiązanie za zgodą obu stron, jak również odstąpienie od niej albo jej wypowiedzenie wymaga zachowania formy dokumentowej, chyba że ustawa lub umowa zastrzega inną formę. Należy rekomendować pisemną formę oświadczenia.

Sposób złożenia oświadczenia: Oświadczenie o wypowiedzeniu udziałów powinno zostać doręczone drugiemu wspólnikowi zgodnie z teorią doręczeniem kwalifikowanego, czyli w taki sposób aby mógł się on zapoznać z jego treścią. Przyjmuje się, że nadanie listu poleconego ze zwrotnym poświadczeniem odbioru spełnił ten warunek. Adresat oświadczenia o wypowiedzeniu udziału nie ma obowiązku odebrania tego oświadczenia, zapoznania się z nim, czy złożenia oświadczenia o zaakceptowania jego treści. Niemniej nie ma to znaczenia z punktu widzenia skuteczności doręczenia oświadczenia o wypowiedzeniu udziału. Wystarczy, że zostanie spełniony warunek umożliwienia zapoznania się drugiemu wspólnikowi ze złożonym oświadczeniem. Możliwe jest wręczenie osobiste oświadczenia drugiemu wspólnikowi. Będzie ono skuteczne nawet jeżeli druga strona odmówi odebrania oświadczenia i podpisania dowodu odbioru oświadczenia. Niemniej ten sposób rodzi pewne trudności w kwestiach dowodowych, czy doszło do skutecznego złożenia oświadczenia.

Termin złożenia oświadczenia. Oświadczenie powinno być doręczone taki sposób aby jego adresem mógł się zapoznać z jego treścią przed dniem 30 września (o ile rok obrotowy jest rokiem kalendarzowym). Zatem jeżeli planowany jest sposób doręczenia korespondencyjnego, wówczas wysyłka powinna nastąpić odpowiednio wcześniej aby uwzględnić czas na dwukrotne awizo przesyłki.

Porządkowanie spraw spółki cywilnej przed jej rozwiązaniem

Kwerenda umów: Należy przejrzeć umowy zawarte w związku z działalnością spółki cywilnej pod kątem ich wypowiedzenia albo odstąpienie od nich związku z planowanym zaprzestaniem działalności spółki cywilnej

Fakultatywne powiadomienie kontrahentów : Dobrym zwyczajem handlowym jest powiadomienie kontrahentów o zamierzonym zaprzestaniu działalności spółki cywilnej

Zatrudnienie: Jeżeli spółka cywilna zatrudnia pracowników należy postępować tak jak przy likwidacji zakładu pracy

Podjęcie czynności celem uniknięcia zapłaty VAT likwidacyjnego: Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o VAT opodatkowaniu tym podatkiem podlegają towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów, w przypadku rozwiązania spółki cywilnej. Jeżeli jednak w spółce cywilnej będzie sporządzany remanent likwidacyjny wówczas należy przygotować zawiadomienie o sporządzeniu spisu z natury dla celów VAT (remanent likwidacyjny). VAT-S1 to formularz informujący Urząd Skarbowy o dokonanym spisie z natury dla celów podatku VAT.

Zapewnienie archiwizacji dokumentów: Podjęcie czynności celem zapewnienia archiwizacji tych dokumentów spółki cywilnej, które nie mogą być zniszczone.

Spłacanie zobowiązań spółki wobec wierzycieli zewnętrznych

W pierwszej kolejności spółka cywilna, która wchodzi w fazę końcową swego istnienia powinna zaspokoić zobowiązania zewnętrzne wobec kontrahentów, z tytułu podatków, z tytułu ubezpieczenia społecznego, itp. Jeżeli zobowiązania te nie będą pokryte z majątku spółki cywilnej będzie ponosić za nie odpowiedzialność każdy ze wspólników spółki cywilnej solidarnie, także po ustaniu spółki cywilnej. Podstawa prawna zgodnie z art. 875 § 2 KC z majątku pozostałego po zapłaceniu długów spółki zwraca się wspólnikom ich wkłady, stosując odpowiednio przepisy o zwrocie wkładów w razie wystąpienia wspólnika ze spółki.

Jeżeli w spółce cywilnej występuje niedobór majątku względem skali roszczeń wierzycieli, wówczas ów niedobór wspólnicy pokrywają w takim stosunku w jakim uczestniczą w stratach spółki. Oczywiście na zewnątrz wspólnicy odpowiadają w sposób solidarny (art. 366 KC) co oznacza, że wierzyciel może żądać zapłaty od wszystkich lub od jednego ze wspólników według swojego wyboru. niemniej w stosunku wewnętrznym dokonują rozliczenia na zasadach jakich uczestniczą w stratach.

Rozliczenia pomiędzy wspólnikami (zwrot wkładów, dzielenie nadwyżki)

Rozliczenia ze wspólnikami mogą nastąpić dopiero po zaspokojeniu zobowiązań zewnętrznych, jeżeli w majątku spółki cywilnej są na ten cel wystarczające środki. Można się umówić o sposób likwidacji majątku spółki cywilnej. W braku takich postanowień w umowie stosuje się przepisy ustawowe.

Podstawa prawna:  zgodnie z art. 875 § 2 KC z majątku pozostałego po zapłaceniu długów spółki zwraca się wspólnikom ich wkłady, stosując odpowiednio przepisy o zwrocie wkładów w razie wystąpienia wspólnika ze spółki. Zatem należy stosować art. 871 KC.

Po pierwsze, jeżeli wspólnik wniósł do spółki rzeczy do używania zwraca mu się je w naturze.

Po drugie, wypłaca się w pieniądzu każdemu wspólnikowi wartość jego wkładu oznaczoną w umowie spółki, a w braku takiego oznaczenia – wartość, którą wkład ten miał w chwili wniesienia Zgodnie z art. 871 § 1 KC, wspólnikowi występującemu ze spółki zwraca się w naturze rzeczy, które wniósł do spółki do używania, oraz wypłaca się w pieniądzu wartość jego wkładu oznaczoną w umowie spółki, a w braku takiego oznaczenia – wartość, którą wkład ten miał w chwili wniesienia. Nie ulega zwrotowi wartość wkładu polegającego na świadczeniu usług albo na używaniu przez spółkę rzeczy należących do wspólnika.

Po trzecie, wypłaca się każdemu wspólnikowi w pieniądzu taką część wartości wspólnego majątku pozostałego po odliczeniu wartości wkładów wszystkich wspólników, jaka odpowiada stosunkowi, w którym wspólnik uczestniczył w zyskach spółki. Zgodnie z art. 871 § 2 KC wypłaca się występującemu wspólnikowi w pieniądzu taką część wartości wspólnego majątku pozostałego po odliczeniu wartości wkładów wszystkich wspólników, jaka odpowiada stosunkowi, w którym występujący wspólnik uczestniczył w zyskach spółki

W przypadku jeżeli nie ma zgody co do podziału majątku spółki cywilnej albo w przypadku, w którym jeden ze wspólników spółki cywilnej wyprowadził majątek poza spółkę cywilną, wówczas kwestie rozliczeń mogą być przeniesione na płaszczyznę sporu sądowego. Podział majątku odnosi się do stanu jaki powinien być zgodnie z zasadami poszanowania przepisów prawa. Bezprawne uszczuplenie majątku spółki cywilnej nie stoi na przeszkodzie roszczeniu drugiego wspólnika o prawidłowe rozliczenie.

Czynności organizacyjne w związku z dniem rozwiązania spółki cywilnej

W związku z dniem rozwiązania spółki cywilnej należy dokonać szeregu czynności organizacyjnych, co obejmuje w szczególności:

- Złożenie wniosku do CEiDG o wykreślenie z tej ewidencji wzmianki o prowadzeniu działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej; jeżeli rozwiązanie spółki cywilnej będzie się wiązało z zaprzestaniem działalności gospodarczej przez wspólnika, wówczas należy wykreślić działalność gospodarczą z ewidencji

- Zgłoszenie rozwiązania spółki do ZUS - wspólnicy spółki cywilnej podlegają ubezpieczeniom w ZUS jako osoby prowadzące działalność pozarolniczą. Spółka cywilna w pewnych płaszczyznach prawnych jest traktowana jest jakby była odrębnie działającym podmiotem; dotyczy to płaszczyzny ZUS, gdyż spółka cywilna jest zarejestrowanym pod indywidualnym numerem NIP

- Wykreślenie spółki cywilnej z rejestru REGON za pomocą druku RG-OP

- Złożenie do urzędu skarbowego aktualizacji druku NIP-2

- Wyrejestrowanie spółki cywilnej z VAT za pomocą druku VAT-Z

Oprócz tego, każdy ze wspólników likwidowanej spółki cywilnej ma obowiązek rozliczenia się z urzędem skarbowym z podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT).

7. Majątek spółki cywilnej niepodzielony przed jej rozwiązaniem

Jeżeli pozostanie majątek w dniu rozwiązania spółki, to zgodnie z art. 875 § 1 KC od chwili rozwiązania spółki stosuje się odpowiednio do wspólnego majątku wspólników przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów szczególnych.

Blog