Poglądy na temat charakteru prawnego wynagrodzenia faktora z tytułu umowy faktoringu niepełnego

W literaturze przedmiotu wskazano, że „w nauce niemieckiej (Bette, Schmidt i inni) wysunięto pogląd, że factoring niewłaściwy sprowadza się w istocie do umowy pożyczki, w której sprzedawca (dostawca) lub usługodawca występuje w roli pożyczkobiorcy, faktor zaś pożyczkodawcy. W przypadku factoringu niewłaściwego polegałaby ona na tym, że faktor w zamian za przelaną nań wierzytelność – zobowiązuje się >pożyczyć< sprzedawcy (dostawcy) lub usługodawcy określoną kwotę pieniężną. Na poczet owej >pożyczki< faktor ma prawo ściągać należności od dłużnika, gdyby zaś ten ostatni okazał się niewypłacalny, zwrotu pozostałej reszty (lub całości) może dochodzić od samego sprzedawcy (dostawcy) lub usługodawcy.” K. Kruczalak, E. Rott-Pietrzyk, w: System prawa handlowego, Prawo umów handlowych, pod red. S. Włodyki, t. 5, wyd. 3, Warszawa 2011, s. 467. Przedstawione zapatrywanie ma swoje znaczenie z uwagi na przyjęty przez strony model konstrukcji factoringu.

Nie jest to przy tym jedyny pogląd wyjaśniający istotę factoringu. Inne ze stanowisk koncentruje się na koncepcji warunku związanego ze ściągalnością wierzytelności od dłużnika. K. Kruczalak, E. Rott-Pietrzyk, w: System…, s. 467 – 468.

Przepis art. 359 k.c. odsetkach maksymalnych nie będzie miał zastosowania do treści wynagrodzenia faktora w wysokości określonego % wartości wierzytelności bez odsetek liczonej od wartości netto. Wynagrodzenie z tego tytułu podlega swobodnej woli stron w granicach art. 353¹ k.c.

Dalej podnieść należy, że z punktu widzenia przepisów prawa cywilnego nie ma znaczenia semantyka ale rzeczywisty charakter konstrukcji prawnej. W konsekwencji użycie sformułowania w brzmieniu „wynagrodzenie”, „prowizja” itp. nie ogranicza w możliwościach przypisania danej konstrukcji innego waloru prawnego niżby wynikało to z samej nazwy danej konstrukcji.

Umowa faktoringowa niekiedy określa wynagrodzenie faktora za obsługę faktoringową w wysokości % dziennie netto od wartości wierzytelności.

Istota tego postanowienia kontraktowego sprowadza się w rzeczywistości do wprowadzenia wynagrodzenia dla faktora za korzystanie przez faktoranta ze środków finansowych postawionych do dyspozycji faktoranta przez faktora. Z ekonomicznego punktu widzenia faktor udostępnia faktorantowi środki pieniężne i oczekuje w zamian za to stosownego wynagrodzenia. Przedmiotowa konstrukcja prawna pełni dla faktoranta funkcję kredytową. Alternatywą gospodarczą dla takiej formy finansowania jest kredyt czy pożyczka (bankowa).

„Wynagrodzenie za obsługę faktoringową” pełni identyczną funkcję jak odsetki kapitałowe. Udostępnienie przez faktora faktorantowi środków pieniężnych jest dominującą, o ile nie nawet wyłączną „usługą” za którą pobierane jest wynagrodzenie.

„Wynagrodzenie za obsługę faktoringową” liczone jest według określonej stopy procentowej w skali roku za każdy dzień. Nadmienić należy, że w podobny sposób (tzn. w oparciu o podobny mechanizm) nalicza się odsetki kapitałowe za korzystanie z kapitału.

Nie ma decydującego znaczenia okoliczność, że w treści umowy nie posłużono się sformułowaniem „odsetki”. Ponadto odsetki stanowią właśnie w y n a g r o d z e n i e za korzystanie z cudzego kapitału. Nie ma również większego znaczenia okoliczność, że wynagrodzenie za obsługę faktoringową werbalnie liczy się od wartości netto wierzytelności : istotą tego wynagrodzenia jest rekompensata dla faktora z tytułu przedstawienia do dyspozycji faktoranta środków pieniężnych.

Blog