Przepis art. 109 PrRestr jest normą prawną współregulującą przebieg zgromadzenia wierzycieli w postępowaniu restrukturyzacyjnym. Nie ma ona zastosowania do postępowania o zatwierdzenie układu (art. 109 ust. 3 PrRestr.), w którym wierzyciele co prawda głosują nad układem ale czynią to poza forum zgromadzenia wierzycieli. Przepis art. 109 PrRestr ma zastosowanie lege non distinguente do każdego zgromadzenia wierzycieli, także zwołanego celem głosowania nad układem. Obok art. 109 PrRestr kwestie wyłączenia prawa głosu reguluje art. art. 116 PrRestr.

 

Wierzyciel – zgodnie z art. 109 ust. 1 PrRestr - nie ma prawa głosu na zgromadzeniu wierzycieli w postępowaniu restrukturyzacyjnym na podstawie wierzytelności, którą nabył w drodze przelewu lub indosu po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego. Przepis ten odnosi się do konkretnych przypadków sukcesji syngularnej, o charakterze translatywnym, następującej z mocy czynności prawnej. Przelew (przeniesienie własności) wierzytelności może mieć miejsce m.in. w drodze sprzedaży, zamiany lub darowizny (art. 509 i n. KC). Indos jest pisemnym oświadczeniem umieszczonym na papierze wartościowym na zlecenie (np. na wekslu, rewersie, warrancie) oznaczającym przeniesienie praw z tego papieru wartościowego (art. 9219 § 2 KC). Wierzytelność nabyta w taki sposób jest wierzytelnością „niemą”. Wierzycielowi (cesjonariuszowi, indosatariuszowi) nie odbiera się natomiast prawa do zaspokojenia wierzytelności. Dotyczy to także „dalszej” cesji czy kolejnego indosu po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego. Kolejna cesja (indos) po otwarciu restrukturyzacji nie odbudowuje prawa głosu.

 

Wierzyciel może natomiast wykonywać prawo głosu z wierzytelności nabytej w drodze cesji lub indosu przed otwarciem postępowania restrukturyzacyjnego. Dotyczy to także sytuacji, w której cesjonariusz wiedział o niewypłacalności lub zagrożeniu niewypłacalności dłużnika cedowanej wierzytelności.[1] Nie ma znaczenia czy było to jednokrotne przeniesienie wierzytelności czy był to cały łańcuszek transferów, byleby wszystko miało miejsce przed otwarciem restrukturyzacji.

Z punktu widzenia art. 109 ust. 1 PrRestr nie ma znaczenia czy przelew lub indos dokonany po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego przeniósł wierzytelność do rąk historycznie pierwotnego wierzyciela.

 

Oczywiście inny sposób nabycia wierzytelności po wszczęciu postępowania, w drodze sukcesji uniwersalnej, np. spadkobrania, łączenia się spółek, itp. nie pozbawia wierzyciela prawa głosu.

 

Co ważne, komentowany przepis art. 109 ust. 1 PrRestr odnosi się do przelewu wierzytelności ze skutkiem rozporządzającym. Zgodnie z brzmieniem tego przepisu, chodzi o wierzytelność, którą wierzyciel (cesjonariusz) „nabył” po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego. W konsekwencji z punktu widzenia komentowanego przepisu nie ma znaczenia umowa jedynie zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności (bez skutku rozporządzającego - zob. art. 510 § 1 KC) lub umowa przenosząca wierzytelność pod warunkiem zawieszającym (art. 89 KC), jeżeli warunek zawieszający nie ziścił się przed aktem głosowania na zgromadzeniu wierzycieli. Podobnie indos in blanco nie wywołuje skutków, o których mowa w art. 109 ust. 1 PrRestr.

 

Należy przyjąć, że komentowany przepis art. 109 ust. 1 PrRestr nie zakazuje samego nabycia wierzytelności (brak vetitum transferre in receivables), które jest ważne i skuteczne, mimo że nastąpiło w drodze przelewu lub indosu po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego. Nabywca wierzytelności jest więc wierzycielem i bierze udział w postępowaniu restrukturyzacyjnym z nabytą wierzytelnością niemniej bez prawa głosowania.

 

Przelew (indos) wierzytelności układowej po otwarciu postępowania nie pozbawia cesjonariusza (indosatariusza) szeregu innych praw wierzyciela w toku postępowania. Cesjonariusz (indosatariusz) ma prawo uczestnictwa w zgromadzenia wierzycieli bez prawa głosu. Cesjonariusz (indosatariusz) ma również prawo do uczestniczenia bez prawa głosu w zgromadzeniu wierzycieli zwołanego celem głosowania nad układem. Cesjonariusz (indosatariusz) ma również prawo do uczestniczenia w radzie wierzycieli i prawo do głosowania na forum rady wierzycieli. Cesjonariusz (indosatariusz) ma prawo do zgłaszania zastrzeżeń przeciwko układowi (art. 164 ust. 3 zd. 1 PrRestr). Może – w przypadkach wskazanych w ustawie – składać zażalenia, wnosić o zmianę (art. 173 ust. 1 PrRestr) albo uchylenie (art. 176 ust.1 PrRestr) układu.

Konsekwencją posiadania w postępowaniu restrukturyzacyjnym wierzytelności niemej jest to, że - po pierwsze - przy ustalaniu niezbędnej większości dla uchwały zgromadzenia wierzycieli uwzględnia się wierzycieli „głosujących” (art. 111 PrRestr). Podobna zasada obowiązuje przy uchwale w sprawie układu zarówno przy głosowaniu unitarnym jak przy głosowaniu w grupach (art. 119 PrRestr). Przy ustalania większości w głosowaniu nad układem częściowym uwzględnia się wierzycieli uprawnionych do głosowania (art. 186 PrRestr).

 

Po drugie, wierzyciel posiadający wierzytelność niemą nie jest uwzględniany przy ustalaniu większości dla wniosku o zmianę nadzorcy sądowego lub zarządcy (art. 28 ust. 1 pkt 3 PrRestr).

 

Po trzecie, wierzyciel posiadający wierzytelność niemą nie jest uwzględniany przy ustalaniu większości dla wniosku o ustanowienie rady wierzycieli (art. 121 ust. 2 PrRestr), o powołanie jej członków (art. 123 ust. 1 i 2 PrRestr) bądź o ich zmianę (art. 126 ust. 1 PrRestr).

 

Po czwarte, wierzyciel posiadający wierzytelność niemą nie jest uwzględniany przy składaniu propozycji układowych (art. 155 ust. 2 PrRestr).

 

Po piąte, pokrzywdzenie wierzyciela, który nie może głosować, nie stanowi fakultatywnej podstawy odmowy zatwierdzenia układu (art. 165 ust. 2 PrRestr.).

 

Zgodnie z art. 100 ust. 2 PrRestr zmiana osoby wierzyciela, do której doszło po złożeniu spisu wierzytelności sędziemu--komisarzowi, nie stanowi podstawy do zmiany spisu oraz nie pozbawia wierzyciela prawa udziału w dalszym postępowaniu restrukturyzacyjnym.

 

Układ wiąże wierzyciela, który posiada wierzytelność niemą (art. 166 PrRestr).

 

 

[1] A.J. Witosz, w: Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz, pod red. A. Torbus, A. Witosz, A.J. Witosz, Warszawa 2016, s. 288, P. Zimmerman, Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz, wyd. 4, Warszawa 2016, s. 1243

 

Blog

17 grudnia 2018
Wierzytelności bez prawa głosu w restrukturyzacji.