Co do zasady, objęcie układem wierzytelności zabezpieczonej rzeczowo na składnikach majątkowych dłużnika i wierzytelności zabezpieczonej przewłaszczeniem (przelewem) na zabezpieczenia, których wartość znajduje pokrycie w przedmiocie zabezpieczenia wymaga zgody wierzyciela (art. 151 ust. 2 i 3 p.r.). Wierzyciel w pełni zabezpieczony rzeczowo ma zatem – co do zasady - pełną kontrolę nad swoją wierzytelnością w kontekście układu.

W przypadku układu częściowego ustawodawca wprowadził pewien wyłom od tej zasady. Ma to istotne znaczenie z punktu widzenia interesów Spółki.

Innymi słowy dłużnik może „przymusowo” włączyć wierzyciela zabezpieczonego rzeczowo w orbitę układu częściowego, nawet jeżeli wierzytelność zabezpieczona znajduje pełne pokrycie w przedmiocie zabezpieczenia, a wierzyciel nie jest zainteresowany wejściem jego wierzytelności do układu.

Nie jest konieczna zgoda wierzyciela zabezpieczonego rzeczowo (art. 181 p.r.) na objęcie wierzytelności układem częściowym, jeżeli dłużnik

1. po pierwsze, przedstawił wierzycielowi propozycje układowe przewidujące pełne zaspokojenie, w terminie określonym w układzie, jego wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi, które były przewidziane w umowie będącej podstawą ustanowienia zabezpieczenia, nawet jeżeli umowa ta została skutecznie rozwiązana lub wygasła, albo (alternatywa rozłączna)
2. po drugie, przedstawił wierzycielowi propozycje układowe przewidujące zaspokojenie wierzyciela w stopniu nie niższym od tego, jakiego może się spodziewać w przypadku dochodzenia wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi z przedmiotu zabezpieczenia.

Dłużnik może, w ramach pierwszej z wymienionych sytuacji, zapewnić wierzycielowi pełne zaspokojenie jego wierzytelności zabezpieczonej rzeczowo, niemniej z możliwością karencji w spłacie i/lub rozłożenia spłaty na raty (prolongata spłaty zobowiązania zabezpieczonego rzeczowo). Innymi słowy układ może w niekorzystny sposób wpłynąć na sytuację prawną takiego wierzyciela. W ramach drugiej z wymienionych sytuacji dłużnik może dopasować nominalną wysokość wierzytelności do wysokości przewidywanego zaspokojenia z przedmiotu zaspokojenia, a zatem dopuszczalny jest instrument redukcji wierzytelności zabezpieczonej rzeczowo. Niemniej w tej sytuacji w konstrukcji prawnej pojawia się pewien paradoks: propozycje układowe mają zostać urealnione do wysokości wartości zabezpieczenia (art. 181 ust. 1 in fine p.r.) przy czym wierzytelności w części nie znajdującej pokrycia w przedmiocie zabezpieczenia zawsze podlegają układowi z mocy prawa (art. 151 ust. 2 p.r.) o ile powstały przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego (art. 150 ust. 1 pkt 1 p.r.). Wobec posłużenia się przez ustawodawcę funktorem normotwórczym „albo” w treści art. 181 ust. 1 p.r. pojawia się wątpliwość, czy propozycje dotyczące zaspokojenia wierzytelności „w terminie określonym w układzie” można łączyć z redukcją wierzytelności.

Należy wyrazić pogląd, że układ przyjęty w stosunku do wierzycieli zabezpieczonych rzeczowo nie odpowiadający powyższym wymogom jest układem naruszającym prawo w rozumieniu art. 165 ust. 1 p.r.

Powstaje pytanie czy wierzyciel zabezpieczony w sposób rzeczowy na składnikach majątku dłużnika w ramach układu częściowego może zostać zaspokojony w inny sposób niż poprzez świadczenie w pieniądzu, np. poprzez konwersję wierzytelności na akcje?

Jak się wydaje należałoby bronić poglądu, że wbrew woli wierzyciela zabezpieczonego rzeczowo nie byłaby dopuszczalna konwersja wierzytelności zabezpieczonej rzeczowo na akcje.

Istota zabezpieczenia rzeczowego w istocie rzeczy wiąże się ze spieniężeniem przedmiotu zabezpieczenia. W sytuacji gdy np. zaspokojenie zastawnika zastawu rejestrowego może polegać na przejęciu przedmiotu zastawu na własność. W takim przypadku wydaje się możliwe sformułowanie propozycji układowych w taki sposób, który odpowiada ogólnym zasadom zaspokojenia wierzycieli zabezpieczonych rzeczowo (innymi słowy wierzyciel – zastawnik rejestrowy może w ramach układu przejąć przedmiot zastawu na własność). Zagadnienie to może być jednak sporne. Niemniej jeżeli wierzyciel zabezpieczony rzeczowo wbrew swej woli wciągnięty zostaje do układu, to należy zachować taki standard zaspokojenia jaki wiąże się z istotą zaspokojenia rzeczowego.

Blog