Kariera umowy standstill przy restrukturyzacji dłużnika
Umowa standstill, określana także jako forbearance agreement, umowa o utrzymanie status quo, umowa zawieszająca, pactum de non petendo, umowa restrukturyzacyjna to umowa cywilnoprawna, zawierana – w sposób wyraźny a nawet dorozumiany – pomiędzy dłużnikiem a jego wierzycielami, a najczęściej z najważniejszymi z nich. Umowa standstill może być także tylko dwustronna (umowa dłużnika z jednym wierzycielem). Przedmiotem umowy standstill są ustalenia pomiędzy dłużnikiem a jego kluczowymi wierzycielami, najczęściej bankami i innymi podmiotami finansującymi działalność dłużnika ale również kluczowymi kontrahentami, co do szczególnego zachowania się wierzycieli i dłużnika w związku z problemami finansowymi dłużnika.
Niekiedy w umowie standstill uczestniczą także inne podmioty, np. udziałowcy dłużnika, którzy mogą uwiarygodnić dłużnika, w szczególności poprzez ustanowienie nowych zabezpieczeń na rzecz wierzycieli. Z uwagi na powtarzalność tej umowy w obrocie prawnym, została ona stypizowana przez praktykę gospodarczą. Pozostaje ona nadal umową nienazwaną
Umowa standstill może zostać zawarta w związku z formalnym postępowaniem restrukturyzacyjnym dłużnika, prowadzonym w oparciu o ustawę Prawo restrukturyzacyjne (postępowaniem o zatwierdzenie układu, przyspieszonym postępowaniem układowym, postępowaniem układowym) bądź zamiast takiego postępowania. W tym ostatnim przypadku w ramach tzw. restrukturyzacji nieformalnej, umowa standstill może zadziałać jako swoisty „zamiennik” ustawowej restrukturyzacji. Kluczowi wierzyciele, o ile darzą się zaufaniem, mogą na mocy rygoru kontraktowego, powstrzymać się od windykacji swoich należności, w miejsce uwzględniającej możliwości dłużnika spłaty ratalnej. W ramach umowy standstill może dojść do wypracowania porozumienia uwzględniającego zasady restrukturyzacji zobowiązań dłużnika wobec jego wierzycieli. Porozumienie takie wymaga jednak zgodnego oświadczenia woli wszystkich jego stron, w sytuacji gdy dla przyjęcia układu w postępowaniu restrukturyzacyjnym wymagana jest jedynie większość głosów wierzycieli.
Z jednej strony umowa standstill określa zasady czasowego „zamrożenia” czynności windykacyjnych, do przeprowadzenia których wierzyciel ma tytuł prawny. Świadczenie wierzyciela może w takim wypadku polegać na nieczynieniu i znoszeniu. Ewentualnie umowa może przewidywać udzielenie dłużnikowi nowego finansowego. Umowa standstill zazwyczaj precyzuje w swojej treści takie pojęcia jak: czynności windykacyjno-egzekucyjne, czynności (zdarzenia) zmierzające do ustanowienia zabezpieczenia, dotychczasowe umowy podlegające kontynuacji, dozwolone płatności dłużnika.
Z drugiej strony umowa standstill określa zasady zachowania się dłużnika (świadczenie czynienia, nieczynienia) wobec wierzycieli. W przypadku umów wielostronnych jej istotą jest nie tylko zobowiązanie się wierzycieli wobec dłużnika co do niepodejmowania określonych działań, pod pewnymi warunkami, w zamian za określone zachowanie się dłużnika (w tej płaszczyźnie umowa standstill jest rodzajem aneksu do wcześniejszej umowy pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem).
Istotą umowy standstill jest także zobowiązanie się każdego wierzyciela względem innych wierzycieli, że nie naruszy on, z uszczerbkiem dla pozostałych, ustalonego umową ładu. Umowa standstill tworzy stosunek lojalności pomiędzy wierzycielami.
Umowa standstill korzysta ze swobody umów. Niemniej zawierana równolegle z prowadzonym postępowaniem restrukturyzacyjnym podlega ograniczeniom wynikającym z przepisów o postępowaniu restrukturyzacyjnym. Te ostatnie mają charakter bezwzględnie obowiązujący i nie mogą być zmienione wolą stron. W szczególności umowa standstill, zawierana w czasie trwania postępowania restrukturyzacyjnego może wymagać zgody nadzorcy sądowego jako czynność przekraczająca zakres czynności zwykłego zarządu.
Jeżeli właściwe do przeprowadzenia postępowania mającego na celu zawarcie układu jest prawo polskie umowa standstill może podlegać prawu obcemu ale nie może naruszać polskich norm proceduralnych. Umowa standstill nie może wyłączyć obowiązku dłużnika do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, jeśli spełnią się ku temu ustawowe przesłanki. Umowa standstill nie może być instrumentem niedopuszczalnego faworyzowania wierzycieli. W wielu sytuacjach umiejętnie skonstruowana umowa standstill pozwoliła na uratowanie dłużnika.
Blog