Zgodnie z art. 170 ust. 1 p.r. z dniem uprawomocnienia się postanowienia zatwierdzającego układ postępowania zabezpieczające i egzekucyjne prowadzone przeciwko dłużnikowi w celu zaspokojenia wierzytelności objętych układem ulegają umorzeniu z mocy prawa. W myśl art. 170 ust. 3 p.r. tytuły wykonawcze lub egzekucyjne, obejmujące wierzytelności objęte układem, tracą wykonalność z mocy prawa.
Powyższy przepis określa istotne skutki proceduralne związane z prawomocnym zatwierdzeniem układu. Po pierwsze, z dniem uprawomocnienia się postanowienia zatwierdzającego układ postępowania zabezpieczające i egzekucyjne prowadzone przeciwko dłużnikowi w celu zaspokojenia wierzytelności objętych układem ulegają umorzeniu z mocy prawa. Ponieważ w przypadku prawomocnego zatwierdzenia układu postępowanie restrukturyzacyjne odniosło swój skutek, a wierzytelności uległy modyfikacjom określonym w układzie, dalsze prowadzenie egzekucji co do „pierwotnej” wierzytelności byłoby bezpodstawne i niecelowe. Tym bardziej, że ustawodawca wprowadza w art. 170 ust. 3 p.r. zasadę, że tytuły wykonawcze lub egzekucyjne, obejmujące wierzytelności objęte układem, tracą wykonalność z mocy prawa. Odpada zatem podstawa prawna dla prowadzenia egzekucji. Umorzenie postępowań zabezpieczających i egzekucyjnych następuje ex lege. Postanowienie organu egzekucyjnego w przedmiocie umorzenia postępowania ma moc li tylko deklaratoryjną. Umorzenie odnosi się do wszelkich wierzytelności objętych układem, bez względu na to czy są objęte spisem wierzytelności czy nie.
Ustawodawca zakłada, że co do jednej wierzytelności może być tylko jeden tytuł egzekucyjny czy wykonawczy. W wyniku zawarcia układu i przeobrażenia w związku z tym wierzytelności powstaje nowy tytuł egzekucyjny (art. 102 ust. 2). Por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 14 maja 2003r., sygn. akt I ACz 984/03, Mon. Pr. z 2004r., Nr 12, s. 566. W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2013 r., V CSK 416/12 stwierdzono, że „wierzytelność objęta układem (…) polegającym na zmniejszeniu sumy długów (…) nie jest - w części objętej redukcją i w okresie od zatwierdzenia układu do wydania postanowienia stwierdzającego jego wykonanie lub postanowienia uchylającego układ - wierzytelnością przyszłą w rozumieniu art. 530 k.c. Póki układ jest skuteczny, wierzyciel objętej nim wierzytelności nie może jej egzekwować w części objętej redukcją, a stwierdzenie wykonania układu utrwala ten skutek. Uchylenie układu pozwala wierzycielowi na dochodzenie od dłużnika wierzytelności w takiej wysokości, w jakiej przysługuje mu ona na podstawie stosunku prawnego z dłużnikiem i na jej zaspokojenie zgodnie z treścią tego stosunku. Dłużnik i osoba trzecia, która po zatwierdzeniu układu dokonuje z nim czynności prawnej powodującej uszczuplenie majątku uniemożliwiające wykonanie zatwierdzonego układu musi uwzględniać okoliczność, że z przedmiotu takiej czynności, wobec niewykonania układu, wierzyciele będą żądać zaspokojenia takich wierzytelności, jakie im w stosunku do dłużnika rzeczywiście przysługiwały.”
Przepis art. 170 ust. 2 p.r. stanowi, że zawieszone postępowania zabezpieczające i egzekucyjne prowadzone przeciwko dłużnikowi w celu zaspokojenia wierzytelności nieobjętych układem mogą zostać podjęte na wniosek wierzyciela. Prawomocne zawarcie układu kończy moratorium na zaspokojenie wierzytelności nieobjętych układem. .
Zgodnie z art. 181 ust. 1 p.r. jeżeli dłużnik przedstawił wierzycielowi, którego wierzytelność jest zabezpieczona hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską, propozycje układowe przewidujące pełne zaspokojenie, w terminie określonym w układzie, jego wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi, które były przewidziane w umowie będącej podstawą ustanowienia zabezpieczenia, nawet jeżeli umowa ta została skutecznie rozwiązana lub wygasła, albo przewidujące zaspokojenie wierzyciela w stopniu nie niższym od tego, jakiego może się spodziewać w przypadku dochodzenia wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi z przedmiotu zabezpieczenia, do objęcia wierzytelności układem częściowym nie jest konieczna zgoda takiego wierzyciela.
Zatem lege non distinguente zgodnie z art. 170 ust. 1 p.r. z dniem uprawomocnienia się postanowienia zatwierdzającego układ częściowy postępowania zabezpieczające i egzekucyjne prowadzone przeciwko dłużnikowi w celu zaspokojenia wierzytelności objętych układem częściowym, w tym także zabezpieczone rzeczowo na majątku dłużnika, ulegają umorzeniu z mocy prawa.
Umorzenie postępowania egzekucyjnego oznacza, że natrafia ono na trwałą przeszkodę dla jego prowadzenia. Umorzenie postępowania jest synonimem jego ustania. Przyczyną umorzenia postępowania na podstawie art. 170 p.r. jest jego bezprzedmiotowość. Umorzenie następuje z mocy samego prawa, nie jest zatem uzależnione od wiedzy czy czynności organu egzekucyjnego. W umorzonym postępowaniu komornik nie może dokonywać żadnych czynności egzekucyjnych.
Jeżeli organ egzekucyjny pomimo umorzenia postępowania egzekucyjnego nadal dokonuje w tym postępowaniu czynności egzekucyjnych, to ewidentnie przekracza swoje uprawnienia, gdyż działa bez podstawy prawnej.
Sumy zajęte w umorzonym z mocy prawa postępowaniu egzekucyjnym podlegają zwrotowi dłużnikowi.
Blog