Sponsoring jest jedną z technik komunikowania się pomiędzy sponsorem a adresatami zaangażowania sponsoringowego. Wolność komunikowania się stanowi jedną z fundamentalnych zasad prawa międzynarodowego. Znalazła ona swój wyraz w takich aktach jak art. 19 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela z dnia 10.12.1948 r., art. 19 ust. 2 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych z 16.12.1996 r., art. 10 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 4.11.1950 r. [1] Wolność komunikowania się gwarantuje również Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 54. [2] Tym samym wolność komunikowania się stanowi podstawę, z której można wywieść dopuszczalność sponsoringu jako instrumentu stanowiącego technikę komunikacji. W sytuacji, gdy sponsorem jest osoba prawna, lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, ze zdolnością zaciągania zobowiązań, czyli pewnego rodzaju fikcja prawna, wówczas wolność komunikowania się przysługuje ludziom, wchodzącym w skład owego fikcyjnego podmiotu, stworzonego na potrzeby obrotu prawnego.

Informacja, jaką zawiera w sobie rezultat podjęcia zaangażowania sponsoringowego, ma podwójne oblicze. Z jednej strony będzie to wypowiedź typu prywatnego – jako element informacji o własnych działaniach jednostki (zorganizowanej grupy jednostek) – a z drugiej strony, wypowiedź typu publicznego, która jest elementem walki konkurencyjnej czy instrumentem wpływania na zachowania innych osób. Wypowiedź typu publicznego powinna być poddana kontroli regulacji prawnej. [3] Treść przekazu zaangażowania sponsoringowego należy więc podzielić na warstwę informacyjną – do której należy stosować zasady wynikające z gwarancji wolności słowa – i warstwę opiniującą, którą należy oceniać z punktu widzenia miarodajnych norm prawnych. [4]

W tym miejscu trzeba jednak zaznaczyć, że według niektórych poglądów – w szczególności wyrażanych w nauce niemieckiej, a także orzecznictwie szwajcarskim i amerykańskim do połowy lat 70 – tych XX w. (tzw. commercial speech doctrine) – gospodarcza wypowiedź promocyjna stanowi immanentny element działalności profesjonalnej i jako taka podlega ocenie wyłącznie z punktu widzenia swobody wykonywania zawodu. [5]

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej gwarantuje swobodę w zakresie podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej (art. 20 i 22 Konstytucji). Mimo, że samo zaangażowanie sponsoringowe sponsora samo w sobie nie stanowi prowadzenia działalności gospodarczej, to jest jednak instrumentem, który służy do jej zintensyfikowania i dla sponsora będącego przedsiębiorcą ma sens tylko wtedy, gdy zagwarantowana jest wolna przedsiębiorczość i swobodna konkurencja. [6] Natomiast sponsoring z punktu widzenia sponsorowanego stanowi przede wszystkim źródło pozyskiwania pewnych środków na prowadzoną przez niego działalność czy organizowane przedsięwzięcie. Niewątpliwie za rodzaj działalności gospodarczej, z punktu widzenia sponsorowanego, można uznać sponsoring w dziedzinie radiofonii i telewizji. Ponadto w sytuacji, gdy sponsorowany jest przedsiębiorcą, nie powinien budzić wątpliwości fakt, że zaangażowanie sponsoringowe stanowi element działań gospodarczych. Jak się wydaje swobodę w zakresie podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej należy ujmować szeroko i obejmować nią również instytucje funkcjonalnie z nią powiązane, takie jak sponsoring.

Zasada wolności gospodarczej oznacza, że każdy podmiot posiada równe prawo wyboru i wykonywania działalności gospodarczej (a także podejmowania wszelkich działań w celu jej zintensyfikowania), a wszelkie ograniczenia w tym zakresie muszą wynikać z wyraźnego sformułowania ustawy. Domniemywa się więc istnienia wolności gospodarczej. [7] To syntetyczne ujęcie kryje w sobie zasadę wolnej przedsiębiorczości oraz zasadę swobodnej konkurencji. Zasadę wolnej przedsiębiorczości należy rozumieć jako prawo każdego podmiotu do podejmowania i wykonywania wszelkiego rodzaju działalności gospodarczej, o ile ustawy nie zawierają ograniczeń. Owa wolna przedsiębiorczość nie tylko dozwala na swobodny wybór formy działalności gospodarczej (w tym przypadku zaangażowania sponsoringowego), ale także na jej swobodną organizację prawną, samodzielne prowadzenie, oraz swobodny przepływ towarów i usług. [8] Mieści się więc tutaj swoboda sponsora w zakresie dokonania wyboru dziedziny aktywności sponsoringowej, określenia skali takiej aktywności (wymiar lokalny, krajowy, międzynarodowy) itp. W piśmiennictwie wskazuje się na związek tej zasady z zasadą swobody umów, funkcjonującą na gruncie prawa obligacyjnego.[9] Natomiast zasada swobodnej konkurencji dotyczy ustalenia pewnych reguł związanych z uczestnictwem na rynku, na zasadach pewnego rodzaju rywalizacji większej ilości podmiotów, prowadzących taką samą lub podobną działalność gospodarczą. Czyn konkurencyjny polega na działaniu przedsiębiorcy na rynku w celu utrzymania dotychczasowej lub zdobycia nowej klienteli. Z zasady tej wynika zatem prawo przedsiębiorców do swobodnego konkurowania przy angażowaniu się w sponsoring.[10] W piśmiennictwie wyrażono pogląd, że bez ochrony konkurencji nie jest możliwa realizacja zasady swobody umów i odwrotnie – bez wolności umów trudno mówić o właściwym rozwoju konkurencji. Żadna z tych zasad nie ma jednak charakteru bezwzględnego. Niekontrolowana konkurencja rodzi bowiem zagrożenia dla samej siebie. Może bowiem doprowadzić do sytuacji, w której na rynku pozostaną jedynie podmioty najsilniejsze ekonomicznie, co w efekcie niesie za sobą monopolizację pewnych dziedzin aktywności i zanikanie konkurencji. Podobnie nieograniczona wolność umów może sprzyjać zachwianiu równorzędności stron i podporządkowaniu podmiotów słabszych gospodarczo silniejszym kontrahentom. Paradoksalnie więc ograniczenie swobody umów warunkuje istnienie tej swobody, a kontrola konkurencji umożliwia funkcjonowanie wolnego rynku.[11] Działania konkurencyjne danego podmiotu mogą wywoływać dotkliwe i daleko idące skutki w sferze interesów innych uczestników obrotu, są jednak co do zasady dozwolone. Ustawodawca zabrania działań konkurencyjnych tylko o tyle, o ile są one działaniami sprzecznymi z prawem lub dobrymi obyczajami.[12]

Blog