Świadczenia sponsorowanego mają istotne znaczenie, ponieważ ich spełnienie przez dłużnika jest jednym z warunków dla osiągnięcia celów – realizowanych w ramach stosunku prawnego jak i poza nim – zakładanych przez sponsora przy powstawaniu więzi prawnej. Dlatego zarówno sposób spełnienia świadczenia przez sponsorowanego jak i jakość świadczenia będzie odgrywała tu szczególnie ważną rolę. Za cechę charakterystyczną sponsoringu należy uznać istnienie rozbudowanego wachlarza świadczeń sponsorowanego, zwykle większego liczebnie od zestawu świadczeń sponsora. Z uwagi na duży popyt na przysporzenia sponsorów, często sponsorowany sam proponuje spełnienie szerokiej gamy świadczeń na rzecz sponsora, by zachęcić go do zawarcia umowy. Na przykład w dziedzinie kultury i sztuki sponsorowany może zobowiązać się wobec sponsora do świadczenia kart wstępu na sponsorowaną imprezę dla pracowników sponsora, umożliwienia prezentacji towarów i usług sponsora podczas imprezy, zapewnienia bezpośredniego spotkania z artystami, zorganizowania spektaklu tylko dla pracowników sponsora, zagwarantowania udziału sponsora w konferencjach prasowych i wywiadach ze sponsorowanym, zezwolenia na wydrukowanie nazwy sponsora i informacji o jego roli na plakatach, ogłoszeniach o imprezie, biletach wstępu itp.
Obecnie sponsorzy dążą do powiększenia zakresu świadczeń spełnianych przez sponsorowanych. Niekiedy wiąże się to ze sprzeciwami, z uwagi na to, że spełnianie niektórych świadczeń żądanych przez sponsorów wiązałoby się z daleką ingerencją w sferę sponsorowanej dziedzinie. I tak na przykład ze sprzeciwem spotkał się projekt wysuwany przez sponsorów, aby zmienić zasady odbywania się meczów piłkarskich, tak aby wprowadzić dodatkowe przerwy w meczu na reklamy.
Świadczeniem sponsorowanego wynikającym w zasadzie implicite ze stosunku prawnego jest zgoda na korzystanie z renomy sponsorowanego. Poszczególne postanowienia umowne mogą wskazywać na inne świadczenia sponsorowanego, które potęgują możliwość sponsora dla korzystania z prestiżu jego kontrahenta. Przykładem formalnego wyrażenia zgody na korzystanie z renomy sponsorowanego jest przyznanie sponsorowi prawa do powiązania jego osoby z danym wydarzeniem w przypadku sponsoringu imprezowego (rights of association with the event). Z przeprowadzonych badań empirycznych wynika, że w dziedzinie sportu cieszy się to dużym powodzeniem.
Świadczenie sponsorowanego jest istotne dla sponsora przede wszystkim z uwagi na efekty jakie może przynieść poza więzią prawną, u adresatów zaangażowania sponsoringowego. Niemniej jednak nie można zupełnie pominąć jego roli w ramach stosunku prawnego, nawet jeżeli jest ono całkowicie podporządkowane czynnikom zewnętrznym. Niekiedy wszakże forum externum nie będzie jedynym i wyłącznym wyznacznikiem ukształtowania treści świadczenia, jak np. w przypadku sponsoringu będącego bezpośrednim źródłem dochodu dla sponsora.
Przy ustalaniu wartości świadczenia sponsorowanego nie można brać pod uwagę jedynie wartości jakie miałoby to świadczenie w ramach prostej wymiany dóbr i usług, gdyż dałoby to zafałszowany obraz rzeczywistości. Sponsor zobowiązuje się bowiem do świadczenia na rzecz sponsorowanego nie z uwagi na rynkową wartość świadczenia tegoż, ale z uwagi na szczególny sposób jego spełnienia. Zwykle trudno będzie ustalić wartość niektórych świadczeń sponsorowanego.
Poniżej zostaną przedstawione różne rodzaje świadczeń sponsorowanego. Nie zostanie tu powtórzona struktura podziału świadczeń, taka jak przy omawianiu charakteru świadczeń sponsora. Pozostaje ona oczywiście aktualna i w odniesieniu do świadczeń sponsorowanego, dlatego przy rozważaniu tego problemu w odpowiedni sposób aktualne będą również wcześniejsze uwagi.
Kryterium dla wyróżnienia powyższego rodzaju świadczenia stanowi charakter zachowania się sponsorowanego. Jest to jednocześnie normatywny typ świadczenia (art. 353 § 2 k.c.).
Typowym przykładem będzie tutaj bezpośredni udział sponsorowanego w komunikacji sponsora z opinią publiczną. Polega on na osobistym zaangażowaniu się sponsorowanego w kampanii reklamowej sponsora, uczestnictwie w prezentacji produktów i usług sponsora, pozytywnym wypowiadaniu się o działalności sponsora podczas konferencji prasowych, w udzielanych wywiadach czy przy innych okazjach, noszeniu na ubraniu czy na numerach startowych oznaczeń wskazujących na sponsora (w przypadku sponsoringu w sporcie) itp. Typowym świadczeniem sponsorowanego może być umieszczenie logo sponsora w katalogu wystawy, czy złożenie podziękowania na uroczystym otwarciu imprezy.
Aktywne zachowanie się sponsorowanego wymagane jest w „supporter sponsoringu” który polega na tym, że sponsor dostarcza sponsorowanemu określone przedmioty, czy świadczy na jego rzecz usługi, a sponsorowany w zamian za to zobowiązuje się do wymieniania w swojej działalności nazwiska (nazwy, firmy) sponsora.
Z obowiązku spełnienia świadczenia polegającego na działaniu wynika obowiązek sponsorowanego do zaniechania tego wszystkiego, co byłoby sprzeczne z owym obowiązkiem. Jest to tzw. wtórny obowiązek zaniechania, który jako taki nie stanowi przedmiotu zobowiązania.
Świadczenia sponsorowanego mogą polegać na zaniechaniu. Ten rodzaj świadczenia ma charakter normatywny (art. 353 § 2 k.c.). Do tego typu świadczenia można sprowadzić również świadczenia polegające na zaprzestaniu i znoszeniu. Świadczenia takie będą w szczególności dotyczyć nie wyłączonych z obrotu dóbr niematerialnych. Będą to przede wszystkim dobra o charakterze intelektualnym, czyli wytwory myśli ludzkiej, stanowiące przedmiot odrębnych typów praw podmiotowych. W oparciu o stosunek prawny świadczenie sponsorowanego może polegać na znoszeniu eksploatacji dóbr będących przedmiotem podmiotowych praw autorskich i tzw. praw pokrewnych, dóbr wynalazczych, ewentualnie znaków towarowych. W tym kontekście można mówić o świadczeniach sponsorowanego w ramach sponsoringu licencyjnego, a także w ramach jego konstrukcyjnie podobnych odmian: sponsoringu w którym przedmiotem świadczenia jest know – how, sponsoringu imiennego (tytułowego, titel – sponsorship) i sponsoringu emblematowego (emblem – sponsorship). W praktyce obserwuje się duże znaczenie tego typu świadczeń. [1]
Bardziej szczegółowe omówienie powinno zostać poświęcone zagadnieniu zgody sponsorowanego na czynienie użytku przez sponsora z praw osobistych sponsorowanego, takich jak wizerunek, pseudonim, nazwisko czy nazwa w ramach reklamy czy personality merchandising. W piśmiennictwie wskazuje się na potrzebę zachowania daleko posuniętej ostrożności w przypadku korzystania z praw osobistych sponsorowanego. [2]
Zgodnie z art. 81 ust. 1 pr. aut. rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. Tym samym nie można wywodzić dopuszczalności rozpowszechniania wizerunku sponsorowanego z samej istoty stosunku prawnego sponsoringu. Zezwolenie takie może być fragmentem zawartej przez strony umowy, albo osobno złożonym oświadczeniem. Ustawa nie przewiduje szczególnej formy dla takiego zezwolenia. W związku z brzmieniem art. 81 ust. 1 in fine pr. aut. można jednak wyrazić zapatrywanie prawne, że o ile umowa sposnoringu w sposób wyraźny nie stanowi inaczej, to jeżeli sponsorowany otrzymał świadczenie od sponsora, które pełni również funkcje ekwiwalentu za pozowanie, wówczas zezwolenie nie jest wymagane. Natomiast nie wyłącza konieczności uzyskania przez sponsora zezwolenia na rozpowszechnianie wizerunku sytuacja opisana w art. 81 § 2 pr. aut. Reklama, endorsement, personality merchandising czy inne podobne instytucje nie prowadzą do rozpowszechniania wizerunku osoby powszechnie znanej w związku z pełnieniem przez taką osobę funkcji publicznych. Tak samo komercyjne wykorzystanie wizerunku sponsorowanego jako szczegółu pewnej całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza wiąże się z koniecznością uzyskania odpowiedniego zezwolenia.[3]
W przypadku, gdy sponsorowany jest organizatorem danego przedsięwzięcia może on upoważnić sponsora nie tylko do używania w jego kampaniach reklamowych nazwy organizatora, ale również nazwisk artystów biorących udział w imprezie, jeżeli został wcześniej upoważniony do dokonywania takich dyspozycji.
Należy tu jeszcze wspomnieć o możliwości świadczeń sponsorowanego w ramach sponsoringu licencyjnego. Sponsor może też korzystać w oparciu o umowę sponsoringu z know – how sponsorowanego itp.
Popularnym świadczeniem sponsorowanego jest przyznanie sponsorowi praw współgospodarza sponsorowanego przedsięwzięcia, co wyraża się najczęściej w wystąpieniu osoby reprezentującej sponsora w oficjalnej części otwarcia czy zakończenia imprezy.
Ustalenie w ramach stosunku prawnego pasywnej roli sponsorowanego wiąże się z koniecznością intensyfikacji wysiłków sponsora w poinformowaniu opinii publicznej o jego zaangażowaniu sponsoringowym.
Częstym przykładem świadczeń sponsorowanego jest przyznawanie sponsorowi różnego rodzaju praw wyłączności.
Niekiedy sponsoring może stanowić bezpośrednie źródło dochodów sponsora. Dzieje się tak m.in. w przypadku udostępnienia sponsorowi praw do sprzedaży różnych dóbr uczestnikom organizowanej imprezy, a w szczególności uzyskania przez niego praw wyłącznych. Każdy uczestnik imprezy jest bowiem potencjalnym nabywcą posiłków, napojów czy pamiątek związanych z ową imprezą. Zazwyczaj może to być źródłem poważnych zysków dla sponsora.[4]
Korzystną dla sponsora sytuacją – w przypadku gdy dane przedsięwzięcie sponsoruje kilka podmiotów – będzie przyznanie mu prawa wyłączności w zakresie jego podstawowego przedmiotu działalności. Oznaczać to będzie, że wśród kilku sponsorów będzie mógł być tylko jeden bank, tylko jeden wytwórca napojów bezalkoholowych itp. Niekiedy nie jest możliwe, by daną imprezę sponsorował tylko jeden podmiot. W przypadku gdy jest kilku sponsorów uwaga adresatów zaangażowania sponsoringowego może być rozproszona. Aby więc zminimalizować to niekorzystne zjawisko – a także z uwagi na pewne względy związane z konkurencją na rynku – zastrzega się powyższe prawo wyłączności.
Szczególnego rodzaju świadczeniem sponsorowanego jest przyjęcie sponsora do organizacji w charakterze członka. W ramach takiej umowy sponsor – członek zobowiązuje się do spełniania świadczeń pozwalających na realizację zadań statutowych tej organizacji.
[1] Wzrost liczby umów, w których zastrzega się takiego typu świadczenia sponsorowanego ma swoją przyczynę w zaobserwowanym zjawisku polegającym na tym, że widz czy kibic czuje potrzebę utożsamienia się ze swoim idolem czy ulubionym zespołem muzycznym (drużyną sportową) przez noszenie ubrań z emblematami klubowymi lub wizerunkiem sławnego sportowca bądź używanie innych podobnie nacechowanych przedmiotów. Producenci ubrań, zabawek itp. występują w roli sponsorów cenionych gwiazd sportu i rozrywki. S.Sleight, Sponsorship, s. 19-20
[2] L.Stecki, Sponsoring, s. 181-182, 306
[3] Por. T.Grzeszak, Reklama a ochrona dóbr osobistych, Przegląd Prawa Handlowego, Nr 2, 2000, s. 12
[4] S.Sleight, Sponsorship, s. 19
Blog