Zgodnie z art. 860. § 1 k.c. przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.[1]
Obecny kształt spółki cywilnej w prawie polskim przeszedł długą ewolucję a także jest źródłem niekończących się sporów jurysprudencji i judykatury. Uważa się że spółka cywilna nie posiada sama zdolności prawnej, zdolności do czynności prawnych, zdolności sądowej i zdolności do czynności procesowej. Atrybuty te zostały zarezerwowane dla wspólników spółki cywilnej. Spółka cywilna nie może zatem np. być pozwana i nie może sama pozywać. Powodami albo pozwanymi będą wspólnicy tej spółki. Spółka cywilna sama nie posiada również tzw. zdolności prawno – rejestrowej. Z drugiej strony spółka cywilna posiada własną zdolność podatkową w zakresie podatku VAT.
Obecna konstrukcja podmiotowości spółki cywilnej, w dużej części ukształtowana aktami prawnymi poza regulacją kodeksu cywilnego budzi spory i krytykę. Wskazuje się na odwrotne tendencje w innych systemach prawnych (np. w Niemczech), gdzie jest wyraźna tendencja do przyznawania spółce cywilnej własnej podmiotowości prawnej.
Powołanie spółki cywilnej rodzi skutek w postaci pojawienia się odrębnej masy majątkowej – wspólnego majątku wspólników. Jest to tzw. wspólność do niepodzielnej ręki. Po pierwsze, Wspólnik nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku wspólników ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku. Po drugie, w czasie trwania spółki wspólnik nie może domagać się podziału wspólnego majątku wspólników. Po trzecie, w czasie trwania spółki wierzyciel wspólnika nie może żądać zaspokojenia z jego udziału we wspólnym majątku wspólników ani z udziału w poszczególnych składnikach tego majątku (art. 863 k.c.).
Cechą konstrukcyjną umowy spółki cywilnej jest – istniejąca z mocy ustawy – solidarna odpowiedzialność wspólników spółki cywilnej za zobowiązania spółki (art. 864 k.c.).
Przepisy Kodeksu cywilnego regulują zasady reprezentacji i prowadzenia spraw wewnętrznych spółki (art. 865, 866 k.c.).
Istotnym atutem spółki cywilnej jest jej zdolność przekształceniowa. Zgodnie z przepisem art. 551 § 2 k.s.h. Spółka cywilna może być przekształcona w spółkę handlową, inną niż spółka jawna.
Mogą pojawić się wątpliwości o charakterze doktrynalnym, czy spółka cywilna może prowadzić działalność non – profit. Zgodnie z art. 860 § 1 k.c. celem spółki cywilnej jest osiągnięcie wspólnego celu gospodarczego. Immanentną częścią regulacji konstrukcji spółki cywilnej jest kwestia udziału wspólników spółki cywilnej w zyskach tej spółki (tak np. art. 867, 868 k.c.). Przyjęcie konstrukcji zakładającej niewypłacalnie w ogóle zysku wspólnikom tej spółki może budzić wątpliwości na tle takiego instrumentarium prawnego, jakim jest spółka cywilna.
[1] P.Bielski, Przekształcenie spółki cywilnej w spółkę handlową (art. 551 § 2 i 3 k.s.h.), Przegląd Prawa Handlowe z 2002r. nr 3, s. 34, J. Bieluk, Przekształcenie spółki cywilnej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. T musiałby zawierać umowy o pracę z kilkoma pracodawcami, Prawo Spółek z 2000r., nr 10, s. 4 i n., J. Ciszewski, Wybrane problemy spółek cywilnych na tle niektórych orzeczeń sądowych, Problemy Egzekucji Sądowej 1996r., nr 17, s. 36 i n., J. Ciszewski, Charakter prawny umowy spółki cywilnej, Problemy Egzekucji Sądowej z 1998r., nr 29, s. 44 i n., J. Ciszewski, Współdziałanie wspólników - prowadzenie spraw spółki cywilnej, Problemy Egzekucji Sądowej, z 1999r., nr 35, s. 22 i n., A. Dłoniak, Umowa spółki cywilnej ze skutkiem wewnętrznym, Przegląd Prawa Handlowego, z 1994r, nr12, A. Jędrzejewska, Zagadnienia konstrukcyjne spółek osobowych, Przegląd Prawa Handlowego, 1994r., nr 2, s.
Blog