Czy wpływ postępowania restrukturyzacyjnego prowadzonego i zakończonego układem na Słowacji wobec strony pozwanej o zapłatę na toczące się postępowanie sądowe przed sądem polskim winien być oceniony według prawa polskiego czy według prawa słowackiego, w kontekście przepisów Rozporządzenia Rady 1348/2000 z dnia 29 maja 2000r. w sprawie postępowania upadłościowego?
Jakie znaczenie dla możliwości dochodzenia roszczenia od dłużnika, wobec którego wszczęto i zakończono układem na Słowacji postępowanie restrukturyzacyjne, ma okoliczność, że postępowanie sądowe o to roszczenie zostało wszczęte przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego – czy sytuacja wierzyciela, który wszczął postępowanie sądowe przed otwarciem postępowania restrukturyzacyjnego jest taka sama jak sytuacja wierzyciela. który wszczął postępowanie sądowe po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego, w szczególności w kontekście art. 4 i 15 Rozporządzenia Rady1348/2000 z dnia 29 maja 2000r. w sprawie postępowania upadłościowego?
[1] Z literatury zob. F. Zedler, A. Hrycaj, P. Filipiak, Europejskie prawo upadłościowe. Komentarz, red. F. Zedler, Warszawa 2011; W. Klyta, Uznanie zagranicznych postępowań upadłościowych, Warszawa 2008; M. Szydło, Jurysdykcja krajowa w transgranicznych sprawach upadłościowych w Unii Europejskiej, Warszawa 2009; T. Chilarski, Upadłość transgraniczna w prawie Unii Europejskiej, Warszawa 2009; M. Armatowska, Uznanie zagranicznych postępowań upadłościowych na podstawie rozporządzenia Rady (WE) nr 1346/2000 w sprawie postępowania upadłościowego, Warszawa 2011; A. Hrycaj, Jurysdykcja krajowa w sprawach o ogłoszenie upadłości objętych zakresem zastosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1346/2000 w sprawie postępowania upadłościowego, Warszawa 2011; A. Jakubecki, O naturze głównego i terytorialnego postępowania upadłościowego w prawie upadłościowym Unii Europejskiej, w: Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa Profesora Maksymiliana Pazdana, Kraków 2005; W. Klyta, Europejskie międzynarodowe prawo upadłościowe, Rej. 2004, nr 3–4; M. Glicz, Prawo upadłościowe Unii Europejskiej, PPH 2003, nr 11; S. Gurgul, Zasady i tryb wszczęcia głównego i wtórnego postępowania upadłościowego według prawa Unii Europejskiej i prawa polskiego, Mon. Pr. 2009, nr 18; P. Grzejszczak, T. Chilarski, Jurysdykcja krajowa w międzynarodowym postępowaniu upadłościowym, PPH 2004, nr 2; R. Adamus, Europejskie postępowanie insolwencyjne, Pr.Sp. 2004, nr 2
[2] Zob. F. Zedler, w: F. Zedler, A. Hrycaj, P. Filipiak, Europejskie prawo upadłościowe. Komentarz, Warszawa 2013, s. 82. Postanowienie Sądu Najwyższego z 24.03.2017 I CSK 374/16
[3] Por. M. Stessl, Nariadenie rady (ES) č. 1346/2000 o insolvenčných konaniach a Slovensko: niektoré úvahy o novej právnej úvahe konkurzného konania s medzinárodným prvkom podľa slovenského práva, Bulletin slovenskej advokácie nr 4/2004, s. 37-52
[4]Postanowienie Sądu Najwyższego z 24.03.2017 I CSK 374/16: „Zgodnie z treścią załącznika A do rozporządzenia nr 1346/2000 postępowanie restrukturyzacyjne (reštrukturalizačné konanie) (…), jest postępowaniem upadłościowym w rozumieniu art. 2 lit. a rozporządzenia nr 1346/2000. Jego wszczęcie podlega automatycznemu uznaniu w Polsce i w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej na warunkach określonych w art. 16 ust. 1 rozporządzenia nr 1346/2000 (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2012 r., II CSK 305/11, niepubl. i z dnia 16 lutego 2011 r., II CSK 425/10, niepubl.). Uznanie wszczęcia postępowania upadłościowego prowadzi do rozciągnięcia jego procesowych i materialnoprawnych skutków, zgodnie z prawem państwa wszczęcia postępowania, na inne państwa członkowskie, w zakresie określonym w art. 17 ust. 1 rozporządzenia nr 1346/2000 (por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 21 stycznia 2010 r., 7 C-444/07, MG Probud Gdynia Sp. z o.o., Zb. Orz. 2010, s. I-00417). Z regułą tą koresponduje ogólna norma zawarta w art. 4 ust. 2 rozporządzenia nr 1346/2000, która nakazuje oceniać według prawa państwa wszczęcia postępowania (lex concursus) większość aspektów związanych ze sposobem prowadzenia i skutkami postępowania upadłościowego
[7] Postanowienie Sądu Najwyższego z 24.03.2017 I CSK 374/16
[8] Spis wierzytelności w postępowaniu restrukturyzacyjnym sporządza odpowiednio: nadzorca układu (art. 37 ust. 2 pkt 3 p.r.), nadzorca sądowy (art. 40 pkt 2 p.r.), zarządca (art. 40 pkt 2 w zw. z art. 52 ust. 3 p.r.). Stosowną normę kompetencyjną co do sporządzenia spisu wierzytelności zawiera ponadto przepis art. 84 ust. 1 p.r., zgodnie z którym spis wierzytelności sporządza nadzorca lub zarządca na podstawie ksiąg rachunkowych, innych dokumentów dłużnika, wpisów w księgach wieczystych oraz rejestrach. W postępowaniu restrukturyzacyjnym nie funkcjonuje instytucja formalnego zgłoszenia wierzytelności – spis wierzytelności powstaje z urzędu. Pozwala to na znaczne przyspieszenie biegu postępowania. Wyjątek dotyczy art. 386 p.r., który ma jednak znaczenie peryferyjne. W nawiązaniu do postanowień prawa słowackiego kluczowy jest przepis art. 101 ust. 1 p.r., który jednoznacznie stanowi, że nieuwzględnienie wierzytelności w spisie wierzytelności nie stanowi przeszkody do jej dalszego dochodzenia we właściwym trybie. Dalej art. 102 ust. 3 i 4 p.r. wskazuje, że dłużnik może żądać ustalenia, że wierzytelność objęta zatwierdzonym spisem wierzytelności nie istnieje albo istnieje w mniejszym zakresie, jeżeli złożył sprzeciw w postępowaniu restrukturyzacyjnym i co do wierzytelności nie zapadło prawomocne orzeczenie sądowe. Po nadaniu wyciągowi z zatwierdzonego spisu wierzytelności klauzuli wykonalności zarzut, że wierzytelność objęta spisem wierzytelności nie istnieje albo że istnieje w mniejszym zakresie, dłużnik może podnieść w drodze powództwa o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności. Przepisy art. 101 ust. 1 p.r. art. 102 ust. 3 i 4 p.r. rozstrzygają o istocie postępowania quasi -rozpoznawczego jakim jest postępowanie restrukturyzacyjne. Rozpoznanie wierzytelności w postępowaniu restrukturyzacyjnym ma uproszczony charakter. Podporządkowane jest ono głównie celom postępowania restrukturyzacyjnego. Organem „rozpoznającym” wierzytelności jest nadzorca albo zarządca, a tylko w przypadku wniesienia sprzeciwu sędzia – komisarz i dalej sąd restrukturyzacyjny jako instancja odwoławcza w przypadku wniesienia zażalenia na postanowienie sędziego – komisarza. Postępowanie jest kontradyktoryjne w ograniczonym stopniu. W konsekwencji rozpoznanie wierzytelności w postępowaniu restrukturyzacyjnym nie stwarza powagi ani rzeczy osądzonej (res iudicata) ani powagi rzeczy ugodzonej (res transacta). Przepis art. 101 ust. 1 p.r. trafnie zatem wskazuje, że brak uwzględnienia wierzytelności w spisie nie tamuje możliwości jej dochodzenia we właściwym trybie poza postępowaniem restrukturyzacyjnym. Należy pamiętać, że – co do zasady - układ wiąże wszystkich wierzycieli, których wierzytelności według ustawy objęte są układem, choćby nie zostały umieszczone w spisie wierzytelności (art. 164 ust. 1 p.r.). Jeżeli spór zostałby rozstrzygnięty w czasie trwania postępowania restrukturyzacyjnego sędzia-komisarz zmienia spis wierzytelności stosownie do przedstawionych mu prawomocnych orzeczeń. Analogiczne wygląda sytuacja na gruncie polskiego prawa upadłościowego. Przepis art. 263 p.u. stanowi, że odmowa uznania wierzytelności według przepisów prawa upadłościowego nie stanowi przeszkody do jej dochodzenia we właściwym trybie. Z uwzględnieniem art. 145 ust. 1 p.u. dochodzenie wierzytelności, której odmówiono uznania, jest możliwe dopiero po umorzeniu lub zakończeniu postępowania upadłościowego. Zgodnie z art. 145 ust. 1 p.u. postępowanie sądowe, administracyjne lub sądowo-administracyjne w sprawie wszczętej przeciwko upadłemu przed dniem ogłoszenia upadłości o wierzytelność, która podlega zgłoszeniu do masy upadłości, może być podjęte przeciwko syndykowi tylko w przypadku, gdy w postępowaniu upadłościowym wierzytelność ta po wyczerpaniu trybu określonego ustawą nie zostanie umieszczona na liście wierzytelności. Dalej art. 264 ust. 2 i 3 p.u. stanowi, że upadły może żądać ustalenia, że wierzytelność objęta listą wierzytelności nie istnieje albo istnieje w mniejszym zakresie, jeżeli nie uznał wierzytelności zgłoszonej w postępowaniu upadłościowym i nie zapadło co do niej jeszcze prawomocne orzeczenie sądowe. Po nadaniu wyciągowi z listy wierzytelności klauzuli wykonalności, zarzut, że wierzytelność objęta listą wierzytelności nie istnieje albo że istnieje w mniejszym zakresie, upadły może podnieść w drodze powództwa o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności. W postępowaniu upadłościowym – w jego obecnej regulacji – wierzytelności osobiste wymagają zgłoszenia (art. 236 ust. 1 p.u.). Jedynie w wyjątkowych przypadkach syndyk wciąga wierzytelności na listę z urzędu (art. 236 ust. 2 i 3, art. 237 p.u.). Dopuszczalne jest zgłoszenie wierzytelności po upływie terminów dla ich zgłoszenia (art. 252 i 253 p.u.). Brak zgłoszenia wierzytelności w postępowaniu upadłościowym de iure nie prowadzi do ich wygaśnięcia. W przypadku upadłości osób fizycznych wierzytelności niezaspokojone w drodze likwidacji masy upadłości mogą zostać umorzone przez sąd w ramach tzw. oddłużenia (w szczególności art. 370 f, art. 49121 p.u.), bez względu na to czy były one zgłoszone czy nie. Brak zgłoszenia wierzytelności w postępowaniu upadłościowym osób prawnych (innych jednostek organizacyjnych wyposażonych w zdolność upadłościową) de facto uniemożliwia ich zaspokojenie: syndyk likwiduje masę upadłości a następnie, z zasady, składa wniosek o ich wykreślenie z rejestru.
Blog