Niedługo otworzy się nowy sposób na zabezpieczenie menadżerów przed przez skutkami odpowiedzialności majątkowej.

 

Dla wielu menadżerów nie jest tajemnicą, że pełniąc funkcje w zarządach spółek kapitałowych, czy działając jako wspólnicy handlowych spółek osobowych, czy wreszcie występując w formule JDG narażają się na duże ryzyko majątkowe. W przypadku spółek kapitałowych w sytuacji ich niewypłacalności łatwo może dojść do przeniesienia odpowiedzialności na członków zarządu za zobowiązania handlowe, zaległości podatkowe, składki na ZUS, itp. Wystarczy lekko się spóźnić z wnioskiem o upadłość. Tymczasem przesłanki niewypłacalności nie da się odmierzyć od linijki i poniewczasie może się okazać, że była ona interpretowana przez menedżera nazbyt optymistycznie. Czasami bank finansujący może do listy zabezpieczeń kredytu podsunąć niewinnie wyglądające poręczenie. Czasami biznes może nagle wpaść na pole minowe i wylecieć w powietrze. Tak czy inaczej, dróg do nieszczęścia może być wiele.

 

Jak się zabezpieczyć? Sposobów jest wiele. Możliwe jest ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej menadżera. To dobre rozwiązanie, zwłaszcza jeżeli suma ubezpieczenia jest wysoka. Ale ma też sporo minusów. Przede wszystkim im ubezpieczenie jest lepsze tym jest droższe. Jeżeli kosztów ubezpieczenia nie pokryje spółka to z perspektywy prywatnej kieszeni menedżera może to być spory wydatek. Trzeba także dobrze przeczytać ogólne warunki aby się upewnić czy polisa nie wyłącza jakichś istotnych ryzyk.

 

Dla menadżerów pozostających w związku małżeńskim prostym rozwiązaniem jest rozdzielność majątkowa i ulokowanie całego majątku u współmałżonka. Dla singli i menadżerów pozostających w wolnych związkach jakimś sposobem jest przeniesienie majątku na bliskiego członka rodziny lub partnera. Niemniej w takich konfiguracjach łatwo wpaść z deszczu pod rynnę. Serce nie sługa, jak powiada przysłowie, i małżonek albo partner może ulotnić się nie tylko z kimś innym ale także z ciężko zapracowanym majątkiem. Oczywiście można zastosować bezpieczniki: obciążenie nieruchomości służebnościami, użytkowaniem, ujawnionym prawem pierwokupu, prawem odkupu. Można przyjąć nieodwołalne pełnomocnictwo do darowizny zwrotnej. O bezpiecznikach bardzie zaawansowanych nie wypada tu pisać ale też są obciążone ryzykiem prawnym.

 

Niemniej pojawia się obecnie kolejna możliwość prawna. Jest przy tym w zupełnie innym opakowaniu ale do zabezpieczenia majątku (czy jak kto woli do jego „parkowania”) nadaje się idealnie. To po prostu fundacja rodzinna. Podobno gdyby wymyślono ją w średniowieczu, to nie byłoby celibatu, bo doskonale zabezpiecza przed rozdrobnieniem majątku. Duchowni powkładaliby co trzeba do fundacji rodzinnej i zatrzymaliby swoje żony. W założeniu fundacja rodzinna może ułatwić sukcesję w firmach rodzinnych i przechować w nich rodzinne fortuny choćby do 4022 roku. Niemniej może ona być instrumentem do czasowego przechowania niemałej grupy zawodowej trudniącej się byciem „prezesem”.

 

Menadżer może wnieść do fundacji rodzinnej dom, drugie mieszkanie, domek w Szwajcarii Kaszubskiej albo nawet ten w samej Szwajcarii (składnik albo majątku o wartości minimum 100.000 zł). Może to zrobić także wespół ze swym małżonkiem – wówczas fundatorów będzie dwoje. Fundacja rodzinna będzie osobną od fundatora osobą prawną. Fundator nie otrzyma jakiegoś ekwiwalentnego udziału (na wzór udziału np. w spółce z o.o.), który – w razie katastrofy – mógłby zająć mu komornik albo zabrać syndyk. Fundator będzie miał w fundacji rodzinnej prawa i obowiązki, a według litery ustawy prawa i obowiązki fundatora są niezbywalne. Prawa fundatora w fundacji rodzinnej nie podlegają zatem zajęciu egzekucyjnemu i nie wchodzą do masy upadłości fundatora. Fundator może być zarazem beneficjentem fundacji rodzinnej (czyli tym, który śmiało korzysta z odłożonych w niej zasobów). Możliwy jest taki wariant: jedyny fundator może być jedynym i wyłącznym beneficjentem. Prawa i obowiązki beneficjenta są niezbywalne. Nie dotyczy to istniejącej wierzytelności beneficjenta. Oznacza to, że menadżer będzie bezpieczny przed komornikiem i syndykiem także pod postacią beneficjenta.

 

Jeden menedżer może być nie tylko w dwóch osobach (fundator, beneficjent) ale nawet w trzech osobach. Oprócz roli fundatora i beneficjenta może przyjąć funkcję członka zarządu fundacji. Może funkcję w zarządzie pełnić honorowo i tym samym ograniczyć koszty administracyjne fundacji rodzinnej.

 

Bez rubla za wejście. Bez rubla za wyjście. Fundacja rodzinna ulega rozwiązaniu m.in. w przypadku, gdy zaszły okoliczności wskazane w statucie. Statut ustala menedżer występujący w roli fundatora. Wystarczy dobrze przygotować statut aby zużyty parasol fundacji rodzinnej łatwo wyrzucić na śmietnik. Jeżeli fundacja rodzinna jest rozwiązywana za życia fundatora, fundator jest wyłącznie uprawnionym do otrzymania mienia pozostałego w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej, chyba że statut stanowi inaczej. Parkowanie majątku w fundacji rodzinnej będzie raczej bezpieczne.

 

Co z podatkami? Diabeł zwykle tkwi w podatkach. Według założeń ustawy, z jednej strony, opodatkowanie fundacji rodzinnej i beneficjentów nie powinno znacząco odbiegać od poziomu opodatkowania dochodów i innych przysporzeń majątkowych, w sytuacji gdyby nie utworzono fundacji rodzinnej. Z drugiej strony fundacja rodzinna nie będzie korzystać z jakichś nadzwyczajnych preferencji podatkowych, niedostępnych dla innych podatników. Parkowanie majątku w fundacji rodzinnej nie powinno być zatem przesadnie drogie.

 

Fundacji rodzinnej nie można założyć zbyt późno, tzn. gdy wierzyciele stoją już w kolejce pod drzwiami. Fundacja rodzinna odpowiada solidarnie z fundatorem za jego zobowiązania powstałe przed jej ustanowieniem. Ponadto do fundacji rodzinnej na zasadach ogólnych można skierować roszczenia pauliańskie (przez 5 lat od wniesienia majątku). Przez fundację rodzinną ustawodawca nie dopuszcza ucieczki przed alimentami. Parkowanie majątku w fundacji rodzinnej będzie raczej bezpieczne.

 

Wszystko wskazuje na to, że popularność fundacji rodzinnej może pozytywnie zaskoczyć. Wkrótce więcej na temat fundacji rodzinnej na moim blogu. Dla osób szczególnie zainteresowanych tematem niedługo ukaże się komentarz pod moją redakcją.

 

Potrzebujesz porady prawnej w sprawie utworzenia fundacji rodzinnej?

Potrzebujesz dobrze napisanego statutu?

 

Zapraszam do kontaktu

 

prof. dr hab. Rafał Adamus

 

 

 

 

 

Blog

09 grudnia 2022
Pytanie: Jak skutecznie zabezpieczyć majątek menedżera?