Zgodnie z art. 302 § 1 KK kto, w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości, nie mogąc zaspokoić wszystkich wierzycieli, spłaca lub zabezpiecza tylko niektórych, czym działa na szkodę pozostałych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Przy czym z mocy art. 308 KK za przestępstwo odpowiada jak dłużnik ten, kto, na podstawie przepisu prawnego, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania, zajmuje się sprawami majątkowymi innej osoby prawnej, fizycznej, grupy osób lub podmiotu niemającego osobowości prawnej. Z art. 302 § 1 KK można wyprowadzić imperatyw równomiernego zaspokojenia wierzycieli. W wyr. SN z 27.11.2015 r. (II KK 216/15, OSNKW 2016 Nr 2, poz. 13, OSP 2016, Nr 4, poz. 32) wyrażono zapatrywanie, że: „znamiona czynu zabronionego określonego w art. 302 § 1 k.k. wyczerpuje także ten, kto w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości, nie mogąc zaspokoić wszystkich wierzycieli, realizuje opisane w tym przepisie zachowania, czym działa na szkodę chociażby jednego wierzyciela”. Interesujący wywód został zawarty w wyr. SA we Wrocławiu z 21.12.2012 r. (II AKA 271/12, Legalis), w którym SA przyjął, że: „art. 302 § 1 k.k. kryminalizuje zachowania na «przedpolu bankructwa». Znajduje bowiem zastosowanie w sytuacji, w której sprawcy dopiero grozi niewypłacalności lub upadłość. W przeciwieństwie do unormowań zawartych w art. 302 § 2 i 3 k.k., nie chroni zatem wprost prawidłowego przebiegu postępowania upadłościowego (…) lecz przede wszystkim, chroni wierzycieli dłużnika zagrożonego niewypłacalnością lub upadłością. Potrącenia mogą doprowadzić do uprzywilejowania jednego z wierzycieli. Przykładowo będzie tak, gdy zasadniczym składnikiem majątku dłużnika, będzie wierzytelność podmiotu, którego jest jednocześnie dłużnikiem. Przez dokonane potrącenia, możliwość zaspokojenia się z tej wierzytelności, przez pozostałych wierzycieli dłużnika zostanie ograniczona. Niewątpliwie zatem jeden dłużnik zostanie uprzywilejowany, pozostali zaś pokrzywdzeni. Nie ma zatem racjonalnych powodów, które wyłączałyby potrącenie z zakresu kryminalizacji w art. 302 § 1 k.k. Nie jest takim powodem to, że prawo potrącenia przysługuje wierzycielowi z mocy ustawy i jest skuteczne nawet w razie ogłoszenia upadłości. Prawo pozwala bowiem dłużnikowi obciążać składniki swego majątku (np. poprzez ustawienie hipoteki lub zastawu), co nie wyklucza możliwości pociągnięcia go do odpowiedzialności za czyn art. 302 § 1 k.k. Także to, że potrącenie jest możliwe po ogłoszeniu upadłości, nie zwalnia dłużnika z obowiązku lojalnego postępowania wobec wszystkich swych wierzycieli, przez co należy rozumieć spoczywający na nim obowiązek ich równomiernego zaspokajania, w szczególności jeszcze przed rozpoczęciem postępowania upadłościowego”. Sąd doszedł zatem do wniosku, że użyty w treści art. 302 § 1 KK termin „spłacanie” obejmuje również kompensaty wzajemnych roszczeń. W myśl art. 307 § 1 KK wobec sprawcy przestępstwa określonego w art. 302 KK, który dobrowolnie naprawił szkodę w całości, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia. Natomiast na podstawie art. 307 § 2 KK wobec sprawcy przestępstwa, który dobrowolnie naprawił szkodę w znacznej części, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
Blog