Zawiniona niewypłacalność (jako tzw. negatywna, przedmiotowa przesłanka upadłości konsumenckiej) jest – jak już wcześniej wspomniano – tzw. kategorią obiektywną. Niemniej ustawodawca wskazuje, że doprowadzenie do niewypłacalności albo zwiększenie jej stopnia powinno mieć charakter zawiniony, aby zaistniała podstawa do oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Jednocześnie ustawodawca stopniuje pojęcie winy: chodzi tu o ”winę umyślną” i ”rażące niedbalstwo”. Innymi słowy, doprowadzenie do niewypłacalności lub zwiększenie stopnia niewypłacalności dłużnika w sposób zawiniony, ale z niższym stopniem winy, np. zwykłym niedbalstwem czy w sposób niezawiniony, nie powinno stać na przeszkodzie ogłoszeniu upadłości konsumenckiej. W konsekwencji, jeżeli dojdzie do doprowadzenia do niewypłacalności na skutek lekkomyślności lub zwykłego niedbalstwa, sąd upadłościowy może ogłosić upadłość konsumencką.
Umyślność działania (wina umyślna) ma miejsce wówczas, gdy dana osoba działa w świadomym zamiarze, tj. chce dokonania naruszenia (dolus directus) albo przewidując taką możliwość, godzi się na nią (dolus eventualis). Wina może być nieumyślna w formule lekkomyślności, gdzie dana osoba ma wyobrażenie co do skutku dokonania naruszenia, niemniej bezpodstawnie przypuszcza, że go uniknie. Formą winy nieumyślnej jest niedbalstwo. Dana osoba nie ma w takiej sytuacji wyobrażenia co do skutku braku swojego powinnego, działania, mimo że mogła i powinna była je mieć. Dokonywana jest też gradacja niedbalstwa na zwykłe i rażące. Problematyka ta wiąże się z zagadnieniem elementu subiektywnego winy. Niemniej z punktu widzenia komentowanego przepisu – w kontekście podstaw ogłoszenia upadłości – znaczenie ma wina umyślna i rażące niedbalstwo.
Z okoliczności wyłączających winę (w zakresie elementu subiektywnego), z uwagi na to, że można przypisać ją osobie mającej dostateczny stopień rozeznania oraz dostateczną swobodę kierowania swym postępowaniem, wymienić należy stan niepoczytalności, o ile: wynika z przyczyny wewnętrznej, całkowicie wyłącza świadome lub swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, ma charakter trwały.
Blog