Co do zasady w piśmiennictwie dopuszcza się przelew wierzytelności przyszłych, przy czym sporem objęte jest m.in. zagadnienie, czy do takiego przelewu przepisy o cesji stosuje się wprost czy jedynie w drodze analogii.[1] Niemniej na potrzeby niniejszego opracowania wystarcza przyjęcie aksjomatu dopuszczalności przelewu wierzytelności przyszłych. Zasada dopuszczalność przelewu wierzytelności przyszłych nie budzi również większych wątpliwości w orzecznictwie.[2]

Dalej podnieść należy, że pojęcie „wierzytelności przyszłe” jest wieloznaczne. W literaturze przedmiotu K. Zawada do wierzytelności przyszłych zalicza, po pierwsze, wierzytelności z czynności prawnych dokonanych pod warunkiem zawieszającym lub z zastrzeżeniem terminu początkowego, przed ziszczeniem się owego warunku lub przed nadejściem terminu.[3] Po drugie, do wierzytelności przyszłych zalicza się takie wierzytelności, co do których stan faktyczny uzasadniający ich powstanie ziścił się jedynie częściowo.[4] W obu powyższych przypadkach w danej chwili nie istnieje jeszcze wierzytelność ale jedynie jej ekspektatywa (zalążek).[5] Po trzecie, do wierzytelności przyszłych zalicza się takie wierzytelności „których powstanie jest w całości sprawą przyszłości.” W tym przypadku nie tylko nie istnieje wierzytelność ale także nie istnieje nawet jej ekspektatywa. „Co najwyżej można wówczas mówić o nadziei na powstanie wierzytelności.” Są to tzw. wierzytelności przyszłe sensu stricto albo tzw. wierzytelności ewentualne[6]

Dalej powstaje dylemat w jakim momencie dochodzi do przejścia wierzytelności przyszłej na nabywcę (cesjonariusza). Innymi słowy jest to, w zasadzie, pytanie o moment powstania skutku rozporządzenia wierzytelnością przyszłą. Wskazana kwestia była przedmiotem zainteresowania m.in. ze strony judykatury. Sąd Najwyższy w wyroku z 16 października 2002r.[7] podniósł, że „warunkiem skutecznej cesji wierzytelności jest istnienie tego prawa. Dlatego wierzytelność przyszła może przejść na nabywcę dopiero z chwilą jej powstania. Powyższe wymaganie należy uznać za spełnione, gdy umowa dotycząca przelewu wierzytelności przyszłej zawiera dane pozwalające ustalić w chwili zaistnienia określonej wierzytelności, iż to właśnie ona była objęta zawartą wcześniej umową.” W innym orzeczeniu z 26 września 2002r.[8] Sąd Najwyższy potwierdził, że „pełny skutek umowy cesji wierzytelności przyszłej należy łączyć z powstaniem wierzytelności określonej w umowie cesji. Chodzi tu przede wszystkim o powstanie wierzytelności na rzecz cedenta rozporządzającego prawem przyszłym.” Podobne stanowisko zajmowane jest w piśmiennictwie.[9]

Wieloznaczność pojęcia „wierzytelności przyszłe” prowadzi do rozproszenia problemu skuteczności przelewu wierzytelności przyszłych w kontekście upadłości cedenta (zbywcy). Wobec powyższych uwag co do momentu skuteczności przelewu wierzytelności przyszłych, dalsze rozważania należy zawęzić do sytuacji, w której skutek rozporządzenia wierzytelnością przyszłą nie powstał w chwili ogłoszenia upadłości cedenta.

Sąd Najwyższy w wyroku z 3 kwietnia 2003r.[10] podniósł, że „brak wierzytelności czyni umowę o przelew wierzytelności nieskuteczną prawnie.” Wierzytelność przyszła, przelana przed ogłoszeniem upadłości cedenta może, z różnych przyczyn, w ogóle nie powstać. Na przykład powstanie wierzytelności przyszłej może zależeć od wykonania przez upadłego umowy wzajemnej.

Blog