Czy do przejścia pracowników pomiędzy spółką (dotychczasowym pracodawcą) a oddziałem (nowym pracodawcą) stosuje się regulację art. 23¹ k.p.?

Przedstawione zagadnienie może zostać rozstrzygnięte w dwojaki sposób, gdyż możliwe są różne interpretacje prawne.

Można bronić poglądu, że nie jest potrzebne stosowanie w zaistniałej sytuacji regulacji art. 23¹ k.p. nie ma zastosowania. Należy zwrócić uwagę na uchwałę Sądu Najwyższego z 19 sierpnia 1992 r., I PZP 54/92, w uzasadnieniu której napisano: „trzeba także stwierdzić, że brak jest podstawy prawnej do przyjęcia, iż fakt przekształcenia części przedsiębiorstwa państwowego w gminną jednostkę organizacyjną z mocy samego prawa mógłby spowodować nie tylko następstwa określone w art. 23¹ k.p. w związku z art. 31 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych, ale także automatyczne nabycie przez dotychczasowych pracownikach przekształconego przedsiębiorstwa statusu pracowników samorządowych.” Przejściem zakładu pracy na innego pracodawcę w rozumieniu art. 23 ¹ nie jest przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa na podstawie ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (tekst jedn. Dz. U. z 2002 r. Nr 171, poz. 1397 z późn. zm.). Por. Z. Hajn, Charakter prawny i skutki komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych w świetle prawa pracy, PiZS 2000, nr 12; zob. też orzecznictwo SN z 2001 r. na temat przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę w opracowaniu M. Nieznańskiej, PiZS 2002, nr 3.

Przytoczone przykłady nie odnoszą się bezpośrednio do analizowanego problemu, niemniej mają jedną cechę wspólną: brak w nich pracodawcy rozumianego jako nowy podmiot prawa.

Trudności w udzieleniu odpowiedzi na pytanie wiążą się z treścią art. 3 k.p., który stanowi, że pracodawcą może być jednostka organizacyjna, choćby nie miała osobowości prawnej.

W komentarzu do art. 3 kodeksu pracy, [w:] R. Celeda, E. Chmielek-Łubińska, L. Florek, G. Goździewicz, A. Hintz, A. Kijowski, Ł. Pisarczyk, J. Skoczyński, B. Wagner, T. Zieliński, Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2009, wyd. V podniesiono co następuje: „Wśród jednostek organizacyjnych niemających statusu odrębnych podmiotów, lecz zatrudniających pracowników, występują terenowe jednostki organizacyjne wchodzące w skład większych podmiotów - banków, instytucji państwowych, zakładów, towarzystw itp. - pod nazwą oddziałów, filii itp. Pracodawcami zatrudniającymi pracowników tych jednostek są oddziały, filie itd., działające w poszczególnych miastach Polski (lub na terenie tego samego miasta), a nie jeden podmiot w postaci centrali, mający siedzibę w stolicy lub w innym mieście. Na przykład pracodawcami osób zatrudnionych w oddziałach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych są te oddziały, a nie sam Zakład mający siedzibę w Warszawie. Natomiast spółka akcyjna może być pracodawcą dyrektora jej oddziału terenowego (wyrok SN z dnia 20 września 2005 r., II PK 413/04, OSNP 2006, nr 13-14, poz. 211).”

Innymi słowy pojęcie pracodawcy odrywa się od znanej w płaszczyźnie prawa cywilnego koncepcji osobowości prawnej.

Oddział nie ma osobnej od Spółki osobowości prawnej. W konsekwencji postanowienia art. 23¹ odnośnie odpowiedzialności nowego i dotychczasowego pracodawcy za zobowiązania ze stosunku pracy byłyby bezprzedmiotowe w przypadku relacji spółka – oddział. Co więcej, już po przejęciu przez oddział dotychczasowych pracowników Spółki, pracownik oddziału może zaspokoić swoje roszczenie (np. umieszczone w wyroku sądu pracy) także z majątku spółki. Przekazywanie np. środków pieniężnych pomiędzy oddziałem a spółką ma charakter wewnętrzny. Zatrudnienie pracownika w oddziale nie blokuje jego zaspokojenia, jeżeli chodzi o należności ze stosunku pracy z zasobów spółki, nie przekazanych do zawiadywania oddziałowi.

Z tych przyczyn treść art. 23¹ k.p. wydaje się nie mieć zastosowania do migracji pracowników pomiędzy spółką a oddziałem. Niemniej stanowisko takie nie byłoby wolne od wątpliwości.

Blog