Czy przedstawienie zarzutów członkowi zarządu spółki kapitałowej w postępowaniu przygotowawczym jest przeszkodą w pełnieniu funkcji w zarządzie osoby prawnej?
W pierwszym rzędzie wskazać należy, że w postępowaniu karnym na etapie postępowania przygotowawczego prowadzonego jako śledztwo lub dochodzenie toczy się w sprawie (tj. gdy nikt nie ma jeszcze statusu podejrzanego), dopóki osobie podejrzanej nie zostaną przedstawione zarzuty przez prokuratora (w drodze postanowienia). Wówczas osoba której przedstawiono zarzuty staje się podejrzanym, a dalsze postępowanie przygotowawcze toczy się przeciwko niej. Postępowanie przygotowawcze nie musi się zakończyć wniesieniem przeciwko osobie podejrzanej aktu oskarżenia.
Osoba podejrzana korzysta z tzw. domniemania niewinności.
Domniemanie niewinności to zasada, według której każda podejrzana czy oskarżona osoba jest niewinna wobec przedstawianych jej zarzutów, dopóki wina nie zostanie jej prawomocnie udowodniona. Zasada domniemania niewinności sięga swymi korzeniami prawa rzymskiego (domniemanie – praesumptio boni viri). Stanowi ona jeden z fundamentów państwa prawa. W Polsce w XV w. przywilej królewski gwarantował szlachcie neminem captivabimus nisi iure victum.
Zasadę tę przyjmuje się za oczywistą w ustawodawstwach współczesnych państw prawa. Jest ona gwarantowana zarówno przez prawo krajowe poszczególnych państw, jak i przez prawo międzynarodowe.
Przepis art. 11 ust. 1 Powszechnej Deklaracja Praw Człowieka stanowi, że każdy człowiek oskarżony o popełnienie przestępstwa ma prawo, aby uznawano go za niewinnego dopóty, dopóki jego wina nie zostanie mu udowodniona zgodnie z prawem podczas publicznego procesu, w którym miał wszystkie gwarancje konieczne dla swojej obrony. Przepis art. 14 ust. 2 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych przewiduje, że każda osoba oskarżona o popełnienie przestępstwa ma prawo być uważana za niewinną aż do udowodnienia jej winy zgodnie z ustawą. Wreszcie art. 6 ust. 2 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka potwierdza, że każdego oskarżonego o popełnienie czynu zagrożonego karą uważa się za niewinnego do czasu udowodnienia mu winy zgodnie z ustawą.
Osoba, której przedstawiono zarzuty nie jest jeszcze postawiona w stan oskarżenia.
Przepis art. 42 ust. 3 Konstytucji RP stanowi, że każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu. Podobnie stanowi Kodeks postępowania karnego: oskarżonego uważa się za niewinnego, dopóki wina jego nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym wyrokiem (art. 5 § 1 k.p.k.). Założeniem tej zasady jest domniemanie uczciwości i niewinności każdego obywatela, chyba że dowiedziona zostanie jego nieuczciwość i wina.
Z zasady domniemania niewinności wynika, że ciężar dowodu w ewentualnym procesie karnym spoczywa na oskarżycielu. To oskarżyciel ma przekonać sąd karny, że oskarżony jest winny popełnienia zarzucanego mu czynu. Teoretycznie oskarżony nie ma obowiązku udowadniania czegokolwiek, choć może przedstawiać dowody wskazujące na niewinność oskarżonego lub wątpliwości co do winy oskarżonego.
Wina oskarżonego powinna być badana w sposób obiektywny niezależnie od obciążającego go materiału dowodowego oraz subiektywnego przekonania o winie. Nie jest dopuszczalna odmowa przeprowadzenia dowodu na tej tylko podstawie, że dotychczas zebrane dowody wykazały przeciwność tezy, na prawdziwość której został powołany dowód.
Zasada domniemania niewinności działa na korzyść oskarżonego, bowiem nie dające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść oskarżonego (zasada in dubio pro reo).
Ponadto, zgodnie z art. 18 § 2 k.s.h. nie może być członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, likwidatorem albo prokurentem tylko taka osoba, która została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwa określone w przepisach rozdziałów XXXIII–XXXVII Kodeksu karnego oraz w art. 585, art. 587, art. 590 i art. 591k.s.h.
W N I O S K I
Przedstawienie zarzutów nie jest równoznaczne z przesądzeniem o nieuczciwości człowieka. Nie jest nawet równoznaczne z wniesieniem sprawy do sądu karnego. Z uwagi na zasadę domniemania niewinności przedstawienie zarzutów nie jest – w państwie prawa – przeszkodą w pełnieniu funkcji w zarządzie osoby prawnej.
Blog