Przepisy Prawa restrukturyzacyjnego wprowadzają regulację o postępowaniu odrębnym wobec emitentów obligacji poddanych procedurze restrukturyzacji (art. 362 – 367 p.r.). Celem tych przepisów jest zapewnienie wzmocnionej ochrony szczególnej kategorii wierzycieli jakimi są obligatariusze. Przepisy te podlegają regule automatycznego stosowania w przypadku otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego wobec podmiotu emitującego obligacje (art. 362 ust. 1 p.r.).^[1] Stosowanie przepisów o postępowaniu odrębnym wobec emitenta obligacji ma charakter obligatoryjny. Sąd restrukturyzacyjny powinien w postanowieniu o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego umieścić wzmiankę o jego odrębnym charakterze. O ile postępowanie restrukturyzacyjne prowadzone jest przy założeniu istnienia wielości wierzycieli, o tyle postępowanie odrębne może być prowadzone także przy istnieniu tylko jednego wierzyciela, którego obecność uzasadnia postępowanie odrębne.

Jeżeli obligacje są zabezpieczone w sposób rzeczowy wówczas korzystają z dobrostanu prawnego jaki wiąże się z zabezpieczeniem rzeczowym (art. 151 ust. 2 p.r.).^[2] Innymi to właściwie na zasadach ogólnych rozstrzyga się czy wierzytelności obligatariuszy wchodzą do układu (jako wierzytelności niezabepieczone) czy nie podlegają układowi w całości albo w części z uwagi na status zabezpieczenia. Przepisów o postępowaniu odrębnym nie stosuje się natomiast w przypadku otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego wobec emitenta obligacji przychodowych, jeżeli emitent w treści obligacji ograniczył swoją odpowiedzialność do kwoty przychodów lub wartości majątku przedsięwzięcia. Środki przeznaczone na zaspokojenie praw obligatariuszy z takich obligacji nie wchodzą do masy układowej lub sanacyjnej, a roszczenia obligatariuszy w ogóle nie są objęte układem z mocy samego prawa (art. 362 ust. 2 p.r.).

Do zbiorowego reprezentowania praw obligatariuszy w postępowaniu restrukturyzacyjnym sąd obowiązkowo i z urzędu ustanawia kuratora (curator creditorum, art. 363 ust. 1 zd. 1 p.r.). Obligatariusze w oparciu o każdą z posiadanych obligacji emitowanych w serii mają podobną sytuację prawną. Z tej przyczyny reprezentacja zbiorowości przez wspólnego przedstawiciela jest trafnym rozwiązaniem legislacyjnym.

Ustanowienie kuratora co do zasady nie wyłącza możliwości działania samodzielnego przez wierzycieli – obligatariuszy. Obligatariusze mogą działać w postępowaniu restrukturyzacyjnym również osobiście lub przez pełnomocnika, jeżeli zostali dopuszczeni do udziału w postępowaniu przez sędziego-komisarza. Będzie tak się działo np. w sytuacji gdy duża część emisji obligacji będzie w rękach obligatariusza, który (np. instytucja finansowa) nie musi korzystać ze wsparcia kuratora. Sędzia-komisarz dopuszcza obligatariuszy do udziału w postępowaniu po wykazaniu, że przysługują im prawa z obligacji (art. 363 ust. 1 in fine p.r.). Innymi słowy instytucja kuratora w niektórych sytuacjach może okazać się zbędna, jeżeli wszyscy obligatariusze wyrażą chęć bezpośredniego działania w postępowaniu.

Szczególna kompetencja kuratora wyraża się w możliwości głosowania nad układem (art. 367 ust. 1 p.r.). Dotyczy to rzecz jasna sytuacji, w której wierzytelność obligatariusza podlega układowi. Nie wyłącza to prawa do bezpośredniego uczestnictwa obligatariusza w akcie głosowania (art. 367 ust. 2 p.r.).

Jeżeli dla zabezpieczenia praw z obligacji ustanowiono hipotekę na majątku emitenta, prawa i obowiązki obligatariuszy zabezpieczonych hipoteką w postępowaniu restrukturyzacyjnym wykonuje administrator hipoteki (art. 363 ust. 2 p.r.).^[3]

Zagadnieniem spornym może być to czy kurator (administrator hipoteki) może złożyć oświadczenie o wyrażeniu zgody na objęcie wierzytelności obligatariuszy układem (art. 151 ust. 2 p.r.). Obowiązujące przepisy nie przewidują dla kuratora takiego upoważnienia. Szersza analiza tego zagadnienia przekracza jednak ramy niniejszego opracowania.^[4]

Blog