Wydanie przedmiotu sprzedaży w ramach tzw. przygotowanej likwidacji
Przygotowana likwidacja (tzw. pre-pack) została zaprojektowana w celu przyspieszenia i uproszczenia tradycyjnego przebiegu postępowania upadłościowego. W przypadku wdrożenia procedury pre-packu etap likwidacji masy upadłości - w zakresie przygotowanej likwidacji - nie będzie odbywał się oddzielnie po ogłoszeniu upadłości i ustaleniu spisu inwentarza. Instytucja ta zyskała już znaczną popularność.
Zatem do wniosku o ogłoszenie upadłości (albo nawet w terminie późniejszym) może być dołączony wniosek o zatwierdzenie sprzedaży określonych aktywów dłużnika (art. 56a p.u.). Celem tej konstrukcji jest – z jednej strony - przyspieszenie postępowania upadłościowego, a – z drugiej strony - ograniczenie jego koszów. Jednocześnie redukuje się, w związku z przygotowaniem likwidacji jeszcze przed ogłoszeniem upadłości, zakres przyszłych obowiązków syndyka.
Obowiązek niezwłocznego wydania nabywcy przedmiotu sprzedaży należy do konsekwencji prawnych ogłoszenia upadłości dłużnika. Zgodnie z art. 56f ust. 1 p.u. „jeżeli do wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży był dołączony dowód wpłaty pełnej ceny na rachunek depozytowy sądu, wydanie przedmiotu sprzedaży nabywcy następuje niezwłocznie po wydaniu postanowienia o ogłoszeniu upadłości.”
W praktyce biznesowej transakcje, w szczególności te o dużej wartości, mają miejsce „z ręki do ręki”. Konstrukcja w której inwestor (nabywca) wpłaca pieniądze i przez trudny do określenia okres czasu czeka np. na uprawomocnienie się postanowienia sądu o ogłoszeniu upadłości czyniłoby pre-pack nieatrakcyjnym dla potencjalnych chętnych. Niektóre nabywane aktywa, np. przedsiębiorstwo czy zorganizowana część przedsiębiorstwa mogłyby ulec – wraz z upływem czasu - dewaluacji.
Mobilizacja służb nabywcy do odbioru przedmiotu sprzedaży (np. przedsiębiorstwa czy jego zorganizowanej części) może być kosztowna. Dlatego powinna ona być jak najkrótsza jeżeli instytucja pre-packu ma być przydatna dla praktyki.
Nośnikiem likwidacji składników masy upadłości, zarówno w przypadku pre-packu jak i na zasadach ogólnych, nie jest czynność egzekucyjna - pomimo, że sprzedaż upadłościowa ma skutki sprzedaży egzekucyjnej – ale umowa cywilnoprawna (niekiedy sporządzana w formie aktu notarialnego), której stroną jest syndyk masy upadłości (który we własnym imieniu ale na rachunek upadłego dokonuje rozporządzenia prawem własności przysługującego upadłemu) i nabywca składnika masy upadłości. O „umowie sprzedaży” jest mowa wprost w treści np. art. 56e p.u. i art. 321 ust. 1 p.u. Umowa cywilnoprawna w ramach której syndyk dokonuje sprzedaży składników masy upadłości jest umową, która podlega co do zasady regulacji Kodeksu cywilnego odnoszącym się do umowy sprzedaży (art. 535 k.c.).
Przepis art. 51 ust. 2 p.u. wskazuje, że postanowienie o ogłoszeniu upadłości jest skuteczne i wykonalne z dniem jego wydania, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Regulacja art. 56f ust. 1 p.u. w pełni potwierdza regulację art. 51 ust. 2 p.u. Dotyczy to także zatwierdzenia przygotowanej likwidacji. Ustawodawca wprowadza zatem konstrukcję natychmiastowej skuteczności i wykonalności postanowienia sądu o ogłoszeniu upadłości i zatwierdzeniu warunków sprzedaży. Skuteczność i wykonalność postanowienia ma miejsce z mocy ustawy. Nie można zatem orzeczeniem sądu czy inną aktywnością wyłączyć albo ograniczyć te skutki. Czynność prawna sprzeczna z art. 51 ust. 2 p.u. jest bezwzględnie nieważna.
Skutki ogłoszenia upadłości biegną od godziny 00:00 dnia, w którym wydano postanowienie o ogłoszeniu upadłości. Oznacza to, że wydanie przedmiotu sprzedaży – zgodnie z treścią art. 56a ust. 5 p.u. – może mieć miejsce jeszcze w tym samym dniu, w którym ogłoszono upadłość, czyli w dacie wydania postanowienia w przedmiocie ogłoszenia upadłości.
Przesłanką wydania przedmiotu sprzedaży w ramach przygotowanej likwidacji jest wpłata pełnej ceny sprzedaży na rachunek depozytowy sądu. Pełna cena oznacza kwotę brutto, uwzględniającą wartość VAT jeżeli w danym przypadku transakcja jest opodatkowana podatkiem VAT.
Na zasadach ogólnych, zgodnie z art. 309 p.u.. sędzia-komisarz może wstrzymać likwidację masy upadłości do czasu uprawomocnienia się postanowienia o ogłoszeniu upadłości. Możliwości takiej nie ma w przypadku pre-packu. Przedmiot sprzedaży może być wydany nabywcy na podstawie nieprawomocnego orzeczenia sądu. Taki wniosek wypływa wprost z treści art. 56a ust. 5 p.u., w który jest mowa o wydaniu przedmiotu sprzedaży w dniu ogłoszenia upadłości.
Zgodnie z art. 56g ust. 1 p.u. dopiero po uprawomocnieniu się postanowienia zatwierdzającego warunki sprzedaży sąd z urzędu lub na wniosek syndyka postanowi o wydaniu syndykowi ceny złożonej do depozytu. Okoliczność ta wymaga odpowiedniego zaznaczenia w umowie
Ustawodawca reguluje pewne konsekwencje prawne wydania przedmiotu sprzedaży w oparciu o nieprawomocne postanowienie sądu. Po pierwsze, będą to ograniczenia nabywcy w zarządzie przedmiotem sprzedaży w ramach przygotowanej likwidacji. Zgodnie z art. 56f ust. 3 p.u. do czasu uprawomocnienia się postanowienia zatwierdzającego warunki sprzedaży i zawarcia umowy sprzedaży nabywca zarządza nabytym majątkiem w granicach zwykłego zarządu na własne ryzyko i odpowiedzialność. Po drugie, będzie to zobowiązanie nałożone na nabywcę do zwrotu przedmiotu sprzedaży. Zgodnie z art. 56f ust. 3 p.u. uchylając postanowienie zatwierdzające warunki sprzedaży, sąd zobowiązuje nabywcę do zwrotu przedmiotu sprzedaży do rąk syndyka lub dłużnika. Postanowienie jest tytułem egzekucyjnym przeciwko nabywcy. Po trzecie, zwrot przedmiotu sprzedaży może skutkować powstaniem odpowiednich rozliczeń na zasadach ogólnych Kodeksu cywilnego pomiędzy posiadaczem a właścicielem.
Blog