Pomoc publiczna

Negatywne skutki epidemii wymagają stanowczej reakcji Państwa. Temu celowi ma służyć ustawa o udzielaniu pomocy publicznej w celu ratowania lub restrukturyzacji przedsiębiorców, której projekt opiera się o następujące założenia. Zasada kierunkowa stanowi, że wsparcie może być udzielane przedsiębiorcom, jeżeli „zapobiega i prowadzi do ograniczenia trudności społecznych” lub „przezwyciężenia niedoskonałości rynku”, w przypadku gdy bez jej udzielenia cel ten nie zostałby osiągnięty lub zostałby osiągnięty w mniejszym zakresie. Pomoc publiczna może być udzielana do wysokości środków przeznaczonych na ten cel w budżecie państwa. W latach 2020–2029 maksymalny limit wydatków z budżetu państwa przeznaczonych na realizację zadań wynikających z ustawy wynosi 1 000 000 000 zł rocznie. Pojawia się tu pierwsze pytanie, czy to nie za mało wobec skali dewastacji gospodarki? W przypadku przekroczenia lub zagrożenia przekroczenia limitu wydatków na dany rok budżetowy ma być zastosowany mechanizm korygujący polegający na limitowaniu liczby udzielonych świadczeń w zależności od dostępności środków przeznaczonych na udzielanie pomocy. „Restrukturyzacja” to homonim w języku prawnym. W przypadku omawianego aktu prawnego chodzi o relację „pionową” pomiędzy dawcą pomocy publicznej a jej adresatem. Tymczasem w praktyce dla pełnego efektu gospodarczego może być potrzebna także restrukturyzacja zobowiązań przedsiębiorcy względem wierzycieli.

Mankamenty praktyczne polityki pomocowej w zaproponowanym kształcie to nieuproszczony entourage administracyjny czyli długie terminy rozpoznawania spraw. Jeżeli przedsiębiorcy przyjdzie czekać nawet 90 dni (a standardowo 30 dni) na wsparcie, to może on do tego czasu nie dotrwać. Dalej zauważyć należy, że procedury nie grzeszą prostotą. Przygotowanie wniosku wymaga zgromadzenia wielu danych i przeprowadzenia szeregu skomplikowanych analiz. Wreszcie brak jest korelacji z Prawem upadłościowym. Dlaczego? Udzielanie pomocy publicznej podmiotowi niewypłacalnemu wymagałoby – wzorem regulacji pomocowej przyjmowanej obecnie przez Niemcy – zawieszenia obowiązku złożenia wniosku o upadłość. Prawo upadłościowe przewiduje 30 dniowy termin na złożenie wniosku upadłościowego liczony od obiektywnego ujawnienia podstaw niewypłacalności. Obowiązek ten jest obwarowany licznymi sankcjami. Przedsiębiorca starający się o wsparcie może nie zdążyć z otrzymaniem pomocy o którą wnioskuje, jeżeli równolegle obowiązujące przepisy wymagają od niego złożenia wniosku o upadłość.

Adresaci pomocy publicznej

O pomoc publiczną może starać się przedsiębiorca, który:

• podjął działalność gospodarczą w danym sektorze i prowadzi ją co najmniej trzy lata;
• nie prowadzi działalności gospodarczej w sektorach hutnictwa żelaza i stali, górnictwa węgla lub w sektorze finansowym;
• nie prowadzi działalności na rynku, na którym występuje lub może występować długookresowa strukturalna nadprodukcja;
• nie jest przedsiębiorcą należącym do grupy kapitałowej ani nie jest przejmowany przez żadnego przedsiębiorcę należącego do grupy kapitałowej, z wyjątkiem sytuacji gdy wykaże, że jego trudna sytuacja ekonomiczna: a) ma charakter wewnętrzny i nie jest wynikiem nieuzasadnionego podziału kosztów w ramach grupy kapitałowej, b) jest zbyt poważna, aby mogła zostać rozwiązana przez przedsiębiorcę lub przedsiębiorców należących do tej samej grupy kapitałowej;
• jest niewypłacalny albo zagrożony niewypłacalnością.

Przedsiębiorcy zagrożonemu niewypłacalnością pomoc publiczna może zostać udzielona w przypadku:

• gdy przedsiębiorca wskutek poniesionych strat utracił więcej niż połowę kapitału, w szczególności jeżeli suma zysku (strat) z lat ubiegłych, zysku (straty) netto w danym roku obrotowym, kapitału zapasowego, kapitału z aktualizacji wyceny i pozostałych kapitałów (funduszy) rezerwowych jest ujemna i jej wartość bezwzględna jest większa niż 50% kapitału (funduszu) podstawowego;
• przedsiębiorcy innego niż mały lub średni, gdy w ciągu dwóch ostatnich lat stosunek: a) długów do kapitału własnego był większy niż 7,5, b) zysku operacyjnego powiększonego o amortyzację do odsetek był niższy niż 1

Ustawodawca w zasadzie eliminuje możliwość wielokrotnego korzystania ze wsparcia przez tego samego przedsiębiorcę na zasadzie wahadła.

Tryby udzielania pomocy publicznej

Pomoc publiczna ma być udzielana w trzech trybach:

Formy udzielania pomocy publicznej

Pomoc publiczna może zostać udzielona w jednej z form przewidzianej ustawą (lista jest zamknięta, co oznacza, że nie można wnioskować o pomoc publiczną w formie nieznanej ustawie):

Oprocentowana pożyczka

Uniwersalną formą wsparcia, dostępną w każdym z przewidzianych trybów pomocowych jest pożyczka. Środki pieniężne udzielane są – co wynika z istoty tej instytucji – pod tytułem zwrotnym. Stopa oprocentowania pożyczki jest nie mniejsza niż stopa bazowa, rozumiana jako stopa referencyjna określona w komunikacie Komisji w sprawie zmiany metody ustalania stop referencyjnych i dyskontowych (Dz. Urz. UE C 14 z 19.01.2008, str. 6) dla słabych przedsiębiorstw oferujących normalne poziomy zabezpieczenia, powiększona o 4 punkty procentowe. Udzielenie pożyczki, jest uzależnione od ustanowienia zabezpieczenia spłaty wnioskowanej kwoty, którego wysokość jest uzależniona od rodzaju, stopnia płynności oraz sytuacji finansowo-ekonomicznej oferującego zabezpieczenie przedsiębiorcy i powinna mieć wartość nie mniejszą niż 50% kwoty planowanej pomocy publicznej. Zabezpieczeniem może być hipoteka, zastaw cywilny lub rejestrowy, cesja wierzytelności, oświadczenie o poddaniu się egzekucji wprost, weksel własny in blanco. Wyliczenie sposobów zabezpieczeń ma charakter indykatywny. Jako zabezpieczenie może być wykorzystane np. przewłaszczenie na zabezpieczenie, poręczenie, awal wekslowy in blanco, itp. W wielu wypadkach przedsiębiorcy mogą nie posiadać wolnego od obciążeń mienia na którym mogłoby być ustanowione zabezpieczenie. Ustawa dopuszcza jednak zabezpieczenia osobiste.

Indywidualna wysokość pomocy

Indywidualna wysokość wsparcia jest limitowana. Wysokość pomocy na ratowanie i tymczasowego wsparcia restrukturyzacyjnego jest ograniczona do kwoty niezbędnej do utrzymania podstawowej działalności operacyjnej przedsiębiorcy, w okresie na który pomoc została udzielona, jednak nie dłuższym niż 6 miesięcy.

W celu obliczenia kwoty pożyczki stosuje się następujący wzór:

EBIT_t + A_t − (kapitał obrotowy_t − kapitał obrotowy_t-1)

2

gdzie poszczególne symbole oznaczają:

t – oznaczenie roku obrotowego poprzedzającego przyznanie lub zgłoszenie pomocy,

EBIT_t – wynik finansowy z działalności operacyjnej za ostatni rok obrotowy poprzedzający przyznanie lub zgłoszenie pomocy,

A_t – amortyzację za ostatni rok obrotowy poprzedzający przyznanie lub zgłoszenie pomocy,

(kapitał obrotowy t − kapitał obrotowy t-1) – zmianę stanu kapitału obrotowego – różnicę między poziomem kapitału obrotowego w ostatnim roku obrotowym poprzedzającym przyznanie lub zgłoszenie pomocy a poziomem kapitału obrotowego w roku obrotowym wcześniejszym niż rok poprzedzający przyznanie lub zgłoszenie pomocy; stan kapitału obrotowego w danym roku oblicza się jako różnicę między aktywami obrotowymi a zobowiązaniami krótkoterminowymi.

Ustawodawca wprowadził ograniczenie przedmiotowe dla wsparcia. Pomoc nie może zostać przeznaczona na sfinansowanie wydatków związanych z nabyciem aktywów lub wydatków poniesionych na rozszerzenie zakresu działalności gospodarczej przedsiębiorcy, chyba, że są one niezbędne do utrzymania działalności operacyjnej tego przedsiębiorcy w okresie, na który pomoc została udzielona.

Z kolei pomoc na restrukturyzację jest natomiast ograniczona do minimum niezbędnego do przywrócenia przedsiębiorcy znajdującemu się w trudnej sytuacji ekonomicznej długookresowej zdolności do konkurowania na rynku, biorąc pod uwagę w szczególności wielkość i formę udzielanej pomocy na restrukturyzację oraz podział obciążeń. Pomoc na restrukturyzację może stanowić uzupełnienie wkładu własnego przedsiębiorcy, będącego wkładem w finansowanie kosztów restrukturyzacji, obejmującego środki własne przedsiębiorcy (z wyłączeniem amortyzacji i planowanych zysków) lub pochodzące od akcjonariuszy lub udziałowców przedsiębiorcy lub innych przedsiębiorców należących do tej samej grupy kapitałowej lub pochodzące od wierzycieli, względnie uzyskane na warunkach rynkowych. Również w tym przypadku istnieją limity przedmiotowe. Pomoc na restrukturyzację nie może być udzielona, jeżeli środki restrukturyzacyjne określone w planie restrukturyzacji ograniczają się wyłącznie do restrukturyzacji zobowiązań lub przewidują nowe inwestycje, z wyjątkiem inwestycji niezbędnych do przywrócenia przedsiębiorcy długookresowej zdolności do konkurowania na rynku.

Rola planów restrukturyzacji

Pomoc na ratowanie może być udzielona przedsiębiorcy w celu umożliwienia mu prowadzenia działalności gospodarczej przez okres niezbędny do opracowania planu restrukturyzacji. Przedsiębiorca, inny niż mikro, mały lub średni przedsiębiorca, któremu udzielono pomocy na ratowanie, w terminie 4 miesięcy od dnia zatwierdzenia przez Komisję Europejską tej pomocy przedkłada ministrowi właściwemu do spraw gospodarki do zatwierdzenia plan restrukturyzacji (albo plan likwidacji albo oświadczenie o planowanej spłacie pożyczki).

Tymczasowe wsparcie restrukturyzacyjne uwarunkowane jest wdrożeniem uproszczonego planu restrukturyzacji. Uproszczony plan restrukturyzacji jest załącznikiem do wniosku o pomoc na tymczasowe wsparcie restrukturyzacyjne. Mikro, mały lub średni przedsiębiorca, któremu udzielono pomocy na ratowanie w terminie 4 miesięcy od dnia zatwierdzenia przez Komisję Europejską tej pomocy albo od dnia udzielenia tej pomocy przedkłada ministrowi właściwemu do spraw gospodarki albo ARP do zatwierdzenia uproszczony plan restrukturyzacji.

Przyznanie pomocy na restrukturyzację uwarunkowane jest wdrożeniem planu restrukturyzacji, który umożliwi przedsiębiorcy znajdującemu się w trudnej sytuacji ekonomicznej, poprzez wdrożenie środków restrukturyzacji majątkowej, finansowej, organizacyjnej, zatrudnienia lub mającej na celu modernizację lub racjonalizację produkcji, w tym zmianę profilu produkcyjnego, odzyskanie długoterminowej zdolności do konkurowania na rynku. Plan restrukturyzacji jest załącznikiem do wniosku o pomoc na restrukturyzacje.

Procedura

Organem udzielającym pomocy jest minister właściwy do spraw gospodarki, który może powierzyć udzielanie pomocy Agencji Rozwoju Przemysłu S.A. Natomiast w trybie pomocy na restrukturyzację ulgi w wykonaniu administracyjnej kary pieniężnej udziela organ, który nałożył karę.

Postępowanie o udzielenie pomocy publicznej – w zakresie uregulowanym w specustawie – podlega k.p.a. Ustawa pomocowa nakłada na przedsiębiorców znaczne ciężary formalne. Wniosek składa się albo bezpośrednio albo za pośrednictwem operatora pocztowego albo za pomocą środków komunikacji elektronicznej przez elektroniczną skrzynkę podawczą. W warunkach izolacji należy szczególnie mocno podkreślić walor e-administracji. Wniosek o pomoc na ratowanie składany w formie dokumentu elektronicznego powinien być opatrzony kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP, lub uwierzytelniony w sposób zapewniający możliwość potwierdzenia pochodzenia i integralności weryfikowanych danych w postaci elektronicznej. Wnioski rozpatruje się według kolejności ich wpływu. W przypadku stwierdzenia braków formalnych wniosku i załączników do tego wniosku wzywa się do ich usunięcia w terminie 7 dni. W razie nieusunięcia braków w tym terminie wydaje się postanowienie o odrzuceniu wniosku. Pomocy publicznej udziela się według kolejności wpływu kompletnych i poprawnie wypełnionych wniosków. Z uwagi na limity pomocy warto pospieszyć się ze złożeniem wniosku. Ustawodawca niestety nie zdecydował się na przyspieszenie terminów procedowania. Termin rozpoznania sprawy wynosi 30 dni. W szczególnie skomplikowanych sprawach, termin może zostać przedłużony, nie dłużej jednak niż do 60 dni. W warunkach utraty źródeł przychodów może być to zbyt długi okres oczekiwania na wsparcie. W przypadku decyzji odmownej wydanej przez ministra służy w terminie 30 dni remonstracja (wniosek o ponowne rozpatrzenie). Z kolei w przypadku decyzji odmownej wydanej przez ARP służy odwołanie do właściwego ministra. Procedura podlega kontroli sądowoadministracyjnej.

Blog