Dostawca dostarczał kontrahentowi komponenty do produkcji urządzenia. Dostawca zastrzegł w ogólnych warunkach umowy pactum reservati domini. Odbiorca złożył wniosek o ogłoszenie upadłości nie zapłaciwszy za dostawy. Dostawca nie zostanie zaspokojony z masy upadłości odbiorcy z uwagi na jej szczupły zakres. Syndyk odbiorcy sprzedał urządzenie wyprodukowane przy użyciu komponentów dostawcy klientowi docelowemu. Klauzula towarzysząca pactum reservati domini stanowiła, że „w przypadku połączenia lub pomieszania rzeczy Strony stają się współwłaścicielami całości. wyłącza się tym samym stosowanie art. 193 § 2 Kodeksu cywilnego.” Klient docelowy jeszcze przed nabyciem urządzenia został skutecznie powiadomiony o roszczeniach dostawcy. Dostawca (wnioskodawca) skierował wniosek do sądu o zniesienie współwłasności z udziałem klienta docelowego (uczestnik) żądając przyznania własności rzeczy uczestnikowi z żądaniem spłaty wnioskodawcy.
Przepis art. 193 § 1 k.c. stanowi, że jeżeli rzeczy ruchome zostały połączone lub pomieszane w taki sposób, że przywrócenie stanu poprzedniego byłoby związane z nadmiernymi trudnościami lub kosztami, dotychczasowi właściciele stają się współwłaścicielami całości. Udziały we współwłasności oznacza się według stosunku wartości rzeczy połączonych lub pomieszanych. Wyłączony przepis art. 193 § 2 k.c. stanowi, że jednakże gdy jedna z rzeczy połączonych ma wartość znacznie większą aniżeli pozostałe, rzeczy mniejszej wartości stają się jej częściami składowymi.
Przepis art. 193 § 2 k.c. został skutecznie wyłączony w pactum reservati domini. Uczestnik postępowania nie może mieć w stosunkach prawnorzeczowych innej pozycji niż jego poprzednik. Osoba trzecia (syndyk odbiorcy) wobec pactum reservati domini mogła przenieść na uczestnika tylko udział we współwłasności rzeczy – nemo in alium plus iuris transfere potest quam ipse habet. Zasady tej – podstawowej w prawie cywilnym – nie znosi treść art. 169 k.c. wobec braku dobrej wiary uczestnika (klienta docelowego).
|
Schemat powstania stosunku prawnorzeczowego pomiędzy wnioskodawcą a uczestnikiem postępowania o zniesienie współwłasności
|
||||
| 1. |
2. |
3. |
4. |
5. |
| Wnioskodawca w umowie sprzedaży z odbiorcą - osobą trzecią z punktu widzenia postępowania o zniesienie współwłasności wprowadza pisemną klauzulę pactum reservati domini korzystającą z konstytucyjnej ochrony. |
Pactum reservati domini wyłącza skutek polegający na tym, że rzeczy mniejszej wartości stają się częściami składowymi rzeczy głównej. W konsekwencji połączenie rzeczy ruchomych wywołało taki skutek, że dotychczasowi właściciele stali się współwłaścicielami. |
Pactum reservati domini z dniem uzyskania daty pewnej staje się skuteczne erga omnes. Uczestnik jest wierzycielem osoby trzeciej w postępowaniu o zniesienie współwłasności; (tzn. sprzedawcy rzeczy klientowi docelowemu). Wierzyciel upadłego odbiorcy nie jest stroną umowy sprzedaży pomiędzy odbiorcą a klientem docelowym (uczestnikiem postępowania). Uczestnik postępowania nie może mieć w stosunkach prawnorzeczowych innej pozycji niż jego poprzednik. |
Wnioskodawca powiadamia uczestnika postępowania, że jest współwłaścicielem elementów rzeczy ruchomej nabywanej przez uczestnika od osoby trzeciej. Ewentualna dobra wiara nabywcy rzeczy po stronie uczestnika zostaje wyłączona (art. 169 k.c.). |
Uczestnik w ramach umowy sprzedaży zawartej z osobą trzecią ma nabyć własność rzeczy ruchomej (art. 535 k.c.). Osoba trzecia wobec pactum reservati domini mogła przenieść na uczestnika tylko udział we współwłasności rzeczy – Nemo in alium plus iuris transfere potest quam ipse habet. Zasady tej – podstawowej w prawie cywilnym – nie znosi treść art. 169 k.c. wobec braku dobrej wiary uczestnika. |
Zgodnie z art. 590 § 1 k.c. jeżeli rzecz zostaje kupującemu wydana, zastrzeżenie własności powinno być stwierdzone pismem. Jest ono skuteczne względem wierzycieli kupującego jeżeli pismo ma datę pewną. Data pewna nie jest przesłanką skuteczności czy ważności czynności prawnej sprzedaży. Jest przesłanką poszerzonej skuteczności pactum reservati domini. Pactum reservati domini jest skuteczne ponad stosunek między kupującym a sprzedawcą od daty uzyskania daty pewnej.
| Brak daty pewnej
|
Pojawienie się daty pewnej |
|
| Skuteczna i ważna umowa sprzedaży pomiędzy wnioskodawcą a osobą trzecią |
Pactum reservati domini jest skuteczne inter partes. pomiędzy wnioskodawcą a osobą trzecią |
Pactum reservati domini jest skuteczne erga omnes. |
Blog