Zgodnie z art. 585 § 1 k.s.h. kto, biorąc udział w tworzeniu spółki handlowej lub będąc członkiem jej zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej albo likwidatorem, działa na jej szkodę podlega karze pozbawienia wolności do lat 5 i grzywnie. W myśl art. 585 § 2 k.s.h. tej samej karze podlega, kto osobę wymienioną w § 1 art. 585 k.s.h. nakłania do działania na szkodę spółki lub udziela jej pomocy do popełnienia tego przestępstwa.

Przepis art. 585 k.s.h. należy do kategorii przestępstw gospodarczych. Przedmiotem ochrony jest prawidłowość funkcjonowania obrotu gospodarczego (zob. np. J. Giezek, P. Kardas, w: S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. V, Warszawa 2004, s. 11, R. Zawłocki, w: S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. IV, Warszawa 2004, s. 1244 i n.).

Znamiona czynnościowe przestępstwa określonego w art. 585 k.s.h. określone zostały w sposób syntetyczny. Podstawą odpowiedzialności jest zachowanie szkodliwe dla spółki podejmowane przez osobę o szczególnym statusie (zob. np. J. Giezek, P. Kardas, op.cit., s. 22).

Działanie na szkodę spółki może przybierać dwie możliwe formy zachowań:

1. zachowanie formalnie zakazane, np. niezgodne z prawem albo z umową spółki
2. ale także zachowanie formalnie dozwolone, lecz niezgodne z interesem spółki

(zob. np. J.Giezek, P. Kardas, op.cit., s. 23, R. Zawłocki, op.cit., s. 1260).

Działanie na szkodę spółki to każde zachowanie, które zmierza do ograniczenia lub uniemożliwienia osiągnięcia przez spółkę zamierzonych celów. Nie ma przy tym ustawowych kryteriów określających zakres kryminalizacji w tym zakresu i skali ewentualnych naruszeń. (zob. np. J. Giezek, P. Kardas, op.cit., s. 25).

1565. szkody rozumie się w znaczeniu nadanym jej przez art. 361 § 2 k.c. Postacią szkody jest zatem strata, którą poszkodowana spółka poniosła (tzw. damnum emergens), oraz korzyść (tzw. lucrum cessans), którą spółka mógłby osiągnąć, gdyby szkody nie wyrządzono.

Działanie na szkodę spółki może przybierać postać czynności prawnych jak i czynności faktycznych. Zwrot „działanie” obejmuje przy tym zarówno działanie jak i zaniechanie (zob. np. J. Giezek, P. Kardas, op.cit., s. 26, R. Zawłocki, op.cit., s. 1257).

Powstaje dalej pytanie o źródło obowiązku określonego działania. Może to być przepis ustrawy, zapis z umowy spółki, regulaminu spółki, a także nieskodyfikowane reguły postępowania w obrocie profesjonalnym, które określają standard podmiotu pełniącego określone funkcje. (zob. np. J. Giezek, P. Kardas, op.cit., s. 28). Wśród tych źródeł wymienić należy także umowę jaka wiąże spółkę z kontrahentem.

Zachowanie sprawcy może odnosić się do czynności spółki pro foro interno (czynności wewnętrznych), gdzie zagrożone są interesy wewnętrzne spółki jak i do czynności pro foro externo (czynności zewnętrznych), gdzie zagrożone są interesy zewnętrzne spółki (zob. np. J. Giezek, P. Kardas, op.cit., s. 26, R. Zawłocki, op.cit., s. 1257).

Przestępstwo działania na szkodę spółki jest przestępstwem konkretnego narażenia na niebezpieczeństwo. W konsekwencji przestępstwo działania na szkodę spółki wiąże się z odpowiedzialnością karną już za wywołanie stanu niebezpieczeństwa dla interesów spółki. Nie jest konieczne pojawienie się skutku w postaci wyrządzenia szkody (zob. np. J. Giezek, P. Kardas, op.cit., s. 33, R. Zawłocki, op.cit., s. 1259).

Co ważne, niebezpieczeństwo jako skutek przestępstwa wskazanego w art. 585 k.s.h. nie musi być bezpośrednie, ale winno być konkretne i realne. Konieczne jest zatem ustalenie, że działanie sprawcy „w ogóle mogło wyrządzić szkodę” (zob. np. J. Giezek, P. Kardas, op.cit., s. 33 – 34).

Z punktu widzenia przedmiotu niniejszej opinii celowe będzie zwrócenie uwagi także na fakt, iż w piśmiennictwie stanowczo odróżnia się zagrożenie wyrządzenia szkody po stronie spółki od sytuacji, w wyniku której dochodzi do powstania zagrożenia wyrządzenia szkody wspólnikom tej spółki (zob. np. J. Giezek, P. Kardas, op.cit., s. 34, R. Zawłocki, op.cit., s. 1255).

Działanie na szkodę spółki podlega karze, o ile jest bezprawne. Zachowanie bezprawne to działanie sprzeczne z ogólnie przyjętym porządkiem prawnym. R. Zawłocki, op.cit., s. 1255.

W dalszej części analizy należałoby przejść do tzw. znamion strony podmiotowej przestępstwa z art. 585 k.s.h. Opisywane tu przestępstwo jest przestępstwem umyślnym. Poza zakresem penalizacji w ramach art. 585 k.s.h. pozostają takie zachowania, którym nie towarzyszy z a m i a r działania na szkodę spółki, a które to zachowania realizowane są w wyniku naruszenia przez sprawcę reguł postępowania w obrocie gospodarczym. Sprawca musi obejmować świadomością wszystkie znamiona przestępstwa, w tym desygant skutku(zob. np. J. Giezek, P. Kardas, op.cit., s. 34 – 35, R. Zawłocki, op.cit., s. 1261).

Wreszcie wypada zauważyć, iż art. 585 k.s.h. może pozostawać w zbiegu z przepisem art. 296 k.k. Przepis art. 296 k.k. ma brzmienie następujące (fragment): „§ 1. Kto, będąc obowiązany na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, wyrządza jej znaczną szkodę majątkową, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. § 2. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. § 3. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 lub 2 wyrządza szkodę majątkową w wielkich rozmiarach, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. § 4. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 lub 3 działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. (…)”

Do znamion wykonawczych omawianego przestępstwa z art. 291 k.k. należy nadużycie przysługujących uprawnień lub niedopełnienie ciążących na sprawcy obowiązków. Niedopełnieniem obowiązków będzie natomiast zaniechanie podejmowania działań, które wynikają z udzielonego umocowania lub z zasad dobrego gospodarowania. Ocena tego, czy prowadzący cudze sprawy majątkowe nadużył udzielonych mu uprawnień lub nie dopełnił ciążących na nim obowiązków, powinna uwzględniać ich treść, która sprecyzowana jest w przepisie ustawy, decyzji właściwego organu lub umowie (por. T. Oczkowski, J. Lachowski, Sporne problemy wykładni przepisów o przestępstwie nadużycia zaufania, PS 2000, nr 5).

Przestępstwo nadużycia zaufania z art. 291 § 1 k.k. ma charakter skutkowy, albowiem warunkiem jego dokonania jest wyrządzenie znacznej szkody majątkowej podmiotowi, w którego imieniu lub na którego rzecz sprawca zobowiązany był działać. Pojęcie szkody majątkowej na gruncie art. 291 § 1 k.k. obejmuje zarówno efektywny uszczerbek w majątku (damnum emergens) polegający na zmniejszeniu aktywów (tj. ubytkach lub stratach w substancji majątkowej) albo zwiększeniu pasywów (obciążeniu majątku długami), jak i udaremnienie przez sprawcę osiągnięcia korzyści ( lucrum cessans). Przy czym przepis art. 585 k.s.h. nie operuje pojęciem „szkody majątkowej”, a jedynie pojęciem „szkody.”

Blog