Statut spółki akcyjnej może stanowić, że zbycie akcji imiennych wymaga zgody zarządu spółki pod rygorem nieważności.

Przepis art. 337 § 1 k.s.h. stanowi, że akcje są zbywalne. Statut może jednak uzależnić rozporządzenie akcjami imiennymi od zgody spółki albo w inny sposób ograniczyć możliwość rozporządzenia akcjami imiennymi. W przypadku gdy statut uzależnia przeniesienie akcji od zgody spółki, zgody udziela zarząd w formie pisemnej pod rygorem nieważności, jeżeli statut nie stanowi inaczej. Jeżeli spółka odmawia zgody na przeniesienie akcji, powinna wskazać innego nabywcę. Termin do wskazania nabywcy, cenę albo sposób jej określenia oraz termin zapłaty określa statut. W przypadku braku tych postanowień akcja imienna może być zbyta bez ograniczenia. Termin do wskazania nabywcy nie może być dłuższy niż dwa miesiące od dnia zgłoszenia spółce zamiaru przeniesienia akcji (art. 337 § 1 – 4 k.s.h.).

W myśl art. 341 § 1 k.s.h. zarząd obowiązany jest prowadzić księgę akcji imiennych i świadectw tymczasowych (księga akcyjna), do której należy wpisywać nazwisko i imię albo firmę (nazwę) oraz siedzibę i adres akcjonariusza albo adres do doręczeń, wysokość dokonanych wpłat, a także, na wniosek osoby uprawnionej, wpis o przeniesieniu akcji na inną osobę wraz z datą wpisu. Przy czym na żądanie nabywcy akcji zarząd dokonuje wpisu o przeniesieniu akcji (art. 341 § 2 k.s.h.). W przypadku nabycia akcji lub praw zastawniczych na akcji w drodze sukcesji generalnej zarząd dokonuje wpisu w księdze akcyjnej na wniosek osoby uprawnionej (art. 341 § 3 k.s.h.).

Z punktu widzenia niniejszego wywodu istotne jest to, że przed dokonaniem zmian w księdze akcyjnej – zgodnie z art. 341 § 4 k.s.h. – zarząd powiadamia o swoim zamiarze osoby zainteresowane, wyznaczając im co najmniej dwutygodniowy termin dla zgłoszenia sprzeciwu. Zgłoszenie pisemnego sprzeciwu w tym terminie powoduje wstrzymanie zmiany wpisu. Osobami zainteresowanymi są osoby, których uprawnienia wpisane w księdze akcyjnej mają zostać wykreślone lub obciążone przez wpis ograniczonego prawa rzeczowego.

Innymi słowy na etapie procedury wpisywania nabywcy akcji do księgi akcyjnej powstaje – można bronić poglądu - quasi pisemna zgoda na obrót akcjami. Jest to ambagiosus testimonium zgody zarządu na obrót akcjami.

W literaturze przedmiotu trafnie dopuszcza się możliwość udzielenia zgody Spółki na zbycie akcji po dacie zawarcia transakcji. Tak. M. Rodzynkiewicz, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2012, s. 651 – 652 i tam cyt. literatura.

Należy bronić poglądu, że możliwe jest także blankietowa uchwała zarządu co do wyrażenia zgody na podobne transakcje w przyszłości.

W związku z obrotem akcjami tzw. planktonu akcyjnego może pojawić się ryzyko podniesienia roszczeń o odkup akcji (tzw. reverse squeeze-out).

Zgodnie z art. 418¹ § 1 k.s.h. akcjonariusz lub akcjonariusze reprezentujący nie więcej niż 5% kapitału zakładowego mogą żądać umieszczenia w porządku obrad najbliższego walnego zgromadzenia sprawę podjęcia uchwały o przymusowym odkupie ich akcji przez nie więcej niż pięciu akcjonariuszy reprezentujących łącznie nie mniej niż 95% kapitału zakładowego, z których każdy posiada nie mniej niż 5% kapitału zakładowego (akcjonariusze większościowi). Uchwała walnego zgromadzenia powinna określać akcje podlegające przymusowemu odkupowi oraz akcjonariuszy, którzy są zobowiązani odkupić akcje, jak również określać akcje przypadające każdemu z nabywców. Jeżeli uchwała nie określi innego sposobu podziału akcji przypadających każdemu z nabywców akcjonariusze większościowi są obowiązani nabyć akcje proporcjonalnie do posiadanych akcji (art. 418¹ § 3 k.s.h.).

Co ważne, jeżeli uchwała nie zostanie podjęta na walnym zgromadzeniu, to sama spółka jest obowiązana do nabycia akcji akcjonariuszy mniejszościowych, w terminie 3 miesięcy od dnia walnego zgromadzenia, w celu umorzenia. Akcjonariusze większościowi odpowiadają wobec spółki za spłacenie całej sumy odkupu proporcjonalnie do akcji posiadanych w dniu walnego zgromadzeni (art. 418¹ § 4 k.s.h.).

Dodać należy, że cena odkupu akcji jest równa wartości przypadających na akcję aktywów netto, wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między akcjonariuszy. Do dnia uiszczenia całej sumy odkupu akcjonariusze mniejszościowi zachowują wszystkie uprawnienia z akcji (art. 418¹ § 6 k.s.h.).

Innymi słowy, w przypadku spełnienia kryteriów podmiotowych z art. 418¹ § 1 k.s.h. spółka – na wniosek podmiotu spekulującego akcjami – mogłaby zostać zmuszona do odkupu własnych akcji celem umorzenia

Blog