Prowadzenie spraw spółki przez Zarząd należy do czynności o charakterze wewnętrznym (czynności faktyczne, organizacyjne). Często czynności te są efektem czynności reprezentacyjnych lub powodują podjęcie czynności reprezentacyjnych. Prowadzenie spraw i reprezentacja składają się na działanie spółki. Organem realizującym zdolność do czynności prawnych spółki jest przede wszystkim Zarząd.

Przez członka zarządu należy rozumieć każdego członka zarządu bez względu na jego określenie w statucie (prezes, wiceprezes, zastępca prezesa). Te ostatnie określenia mają różnicować pozycję poszczególnych członków zarządu, w szczególności w zakresie wewnętrznego usytuowania organizacyjnego.

Kwestie ustalania zasad prowadzenia spraw spółki ustawodawca pozostawia do uregulowania w umowie spółki albo w statucie.

Radzie nadzorczej lub walnemu zgromadzeniu może być również przyznane prawo do uchwalenia lub zatwierdzenia regulaminu zarządu, a w przypadku braku takiego upoważnienia, ów regulamin może uchwalić zarząd (art. 371 § 6 k.s.h.).

Regulamin zarządu ma na celu ustalenie zasad procedowania zarządu, w tym podejmowania uchwał, a także wewnętrznego podziału obowiązków. W związku z podniesieniem przez ustawodawcę regulaminu zarządu do jednego z wyznaczników granic legalnego działania zarządu w stosunkach wewnętrznych przyjąć należy, że może on konkretyzować m.in. zasady podejmowania uchwał na wypadek równości głosów.

Należy jednakże zaznaczyć fakt, że dzięki regulaminowi można jedynie doprecyzować podział spraw pomiędzy członków zarządu i przypisać je poszczególnym osobom do samodzielnego prowadzenia według zasad określonych w statucie. Istnieje więc potrzeba rozgraniczenia tzw. zarządzania strategicznego, będącego w gestii zarządu jako kolegialnego organu, od zarządzania operacyjnego realizowanego jednoosobowo przez osoby pełniące określone funkcje w strukturze przedsiębiorstwa spółki.

Norma zawarta w § 1 art. 371 k.s.h. podkreśla kolegialny charakter zarządu z jednej strony, z drugiej zaś równouprawnienie członków zarządu w zakresie prowadzenia spraw spółki. W praktyce w regulaminie zarządu albo w odrębnej uchwale często zostaje określony podział obowiązków pomiędzy poszczególnych członków zarządu. Jest to podział o charakterze wyłącznie wewnętrznym, określający, który z członków zarządu odpowiada za daną sferę działalności spółki.

Jeżeli chodzi o zarząd wieloosobowy w spółce akcyjnej, to zasadą jego funkcjonowania jest obowiązek kolegialnego działania, chyba że statut stanowi inaczej (art. 371 § 1 k.s.h.), a uchwały zarządu zapadają bezwzględną większością głosów - jeśli nie ma innych unormowań w tymże statucie. Mogą natomiast znaleźć się w statucie postanowienia o tym, że w przypadku równości głosów decyduje głos prezesa zarządu, jak również związane z przyznaniem mu określonych uprawnień w kierowaniu pracami zarządu (art. 371 § 2 k.s.h.).

Na mocy przepisu art. 371 § 1 k.s.h. statut może ograniczyć lub wyłączyć obowiązek lub prawo do prowadzenia spraw spółki przez jednego lub więcej członków zarządu. W takim przypadku statut powinien określać, z jakich uprawnień lub obowiązków może korzystać lub nie korzystać dany członek zarządu. Ograniczenie to lub wyłączenie może być wskazane przez określenie rodzaju członkostwa w zarządzie, różnicując w ten sposób zakres uprawnień lub obowiązków w zakresie prowadzenia spraw spółki w zależności od stanowiska prezesa, wiceprezesa czy członka zarządu, czy też przez określenie stanowisk - np. członek zarządu ds. rozwoju, członek zarządu ds. finansowych itd.

Zarząd kieruje przedsiębiorstwem spółki poprzez dyrektorów usytuowanych w jego strukturze (określonej najczęściej w regulaminie organizacyjnym). Niektórzy z nich lub wszyscy mogą pełnić funkcję członków zarządu. Dyrektorzy branżowi podporządkowani są dyrektorowi generalnemu, którym jest prezes zarządu. Znajduje to swoje odzwierciedlenie w podwójnym nazewnictwie: prezes zarządu - dyrektor generalny lub członek zarządu - dyrektor marketingu.

Statut, Regulamin zarządu z istoty rzeczy mają charakter tzw. dokumentów permanentnych, tzn. funkcjonują bez względu na zamiany w zarządzie czy upływ kadencji zarządu. Tylko i wyłącznie w przypadku gdyby w treści danego regulaminu zarządu znajdował się zapis, iż jest on przyjęty na ściśle określony okres czasu (co jest zjawiskiem rzadko spotykanym w praktyce) ów regulamin zarządu nie obowiązywałby członków nowej kadencji.

Z samej istoty funkcji Prezes Zarządu może zatem w stosunku do pozostałych członków zarządu podejmować decyzje związane z czynnościami organizacyjno-technicznymi, niemające władczego charakteru. Natomiast w zakresie zarządzania operacyjnego przedsiębiorstwem spółki, polecenia prezesa - jako jego dyrektora generalnego - są obowiązujące dla dyrektorów branżowych.

Struktura podporządkowania nie może jednak dotyczyć sfery zastrzeżonej dla kompetencji:

• zarządu - wynikających z kodeksu spółek handlowych, na przykład takich jak zwoływanie zgromadzeń, prowadzenie księgi akcyjnej, przyjmowanie dokumentów, zamknięcie roku obrotowego bądź określonych w akcie założycielskim spółki, a dotyczących na przykład uchwalenia regulaminu zarządu i regulaminu organizacyjnego lub podejmowania decyzji majątkowych powyżej ustalonej kwoty;
• członka zarządu jako organu spółki - na przykład prawa do votum separatum wobec uchwały zarządu czy prawa zaskarżenia uchwał walnego zgromadzenia.

Wewnętrzne akty prawne (Statut spółki, regulamin zarządu oraz regulamin organizacyjny) mogą kreować szczególnie mocną pozycje prezesa zarządu.

Prezesowi zarządu mogą zostać przyznane takie szczególne kompetencje jak:

1. Zgodnie z art. 3¹ § 1.k.p., dokonywanie za pracodawcę czynności z zakresu prawa pracy.
2. Wymóg akceptacji przez prezesa zarządu wszelkich spraw wymagających podjęcia decyzji powyżej określonego progu kwotowego.
3. Kierowanie pracami zarządu spółki.
4. Powoływanie w sytuacjach wymagających przeprowadzenia szczegółowej kontroli zespołu kontrolnego, określając jednocześnie zakres kontroli oraz uprawnienia osób kontrolujących.
5. Zwoływanie i przewodniczenie posiedzeniom zarządu spółki
6. Decydujący głos, przy równej ilości głosów oddanych za i przeciw uchwale.

Jeżeli obowiązujący regulamin zarządu nie przewiduje w swej treści dokładnego zakresu zadań dla innych członków zarządu, to nie wpływa to ani na ważność czy skuteczność regulaminu zarządu ani jego postanowień co do pozycji prezesa zarządu.

Blog