Sytuacja prawnopodatkowa wierzyciela w zakresie kosztów uzyskania przychodów w związku z umorzonymi odsetkami
Wierzytelność stanowi uprawnienie do żądania spełnienia świadczenia z określonego stosunku zobowiązaniowego (art. 353 k.c.). Dotyczy to także wierzytelności odsetkowej, a w tym odsetek za opóźnienie (art. 481 k.c.). Stosownie do treści przepisu art. 16 ust. 1 pkt 44 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów umorzonych wierzytelności, z wyjątkiem tych, które uprzednio na podstawie art. 12 ust. 3 zostały zarachowane jako przychody należne. Powołany przepis zakazuje, co do zasady, zaliczania umorzonych wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów. Wyjątkiem jest jednak sytuacja, gdy umarzana wierzytelność została uprzednio wykazana jako przychód należny podatnika, stosownie do art. 12 ust. 3 ustawy o CIT. Regulacja zawarta w art. 12 ust. 3 ustawy o CIT, nakazuje ujmować dla celów podatkowych przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, które nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane przez podatnika, ale są mu należne, tj. stanowią przedmiot wymagalnych świadczeń.
Wierzytelność, jak wspomniano powyżej, stanowi uprawnienie do żądania spełnienia świadczenia z określonego stosunku zobowiązaniowego, przysługujące wierzycielowi wobec dłużnika. Jest ona zbywalnym prawem majątkowym. Wierzyciel może również podjąć decyzję o zwolnieniu dłużnika z długu (art. 508 k.c.).
Zgodnie art. 16 ust. 1 pkt 44 ustawy o CIT, podatnik może uznać za koszty uzyskania przychodów wierzytelności uprzednio zarachowane - zgodnie z art. 12 ust. 3 tej ustawy - jako przychody należne, jeżeli zwolnił dłużnika z obowiązku wykonania zobowiązania, a dłużnik przyjął to zwolnienie.
Na marginesie można zauważyć, że zgodnie z treścią art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy o CIT, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako przedawnione. Za koszty uzyskania przychodów nie uważa się również podatku od towarów i usług (z pewnymi wyjątkami). Zasadę tę wprowadza art. 16 ust. 1 pkt 46 ustawy o CIT. (W konsekwencji – na marginesie wywodu - podnieść należy, że do kosztów uzyskania przychodów kwalifikuje się zatem tylko wartość netto umorzonych wierzytelności, gdyż kosztem uzyskania przychodów nie jest podatek od towarów i usług. Podatek ten nie jest również przychodem w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, w związku z czym nie podlega uprzedniemu zarachowaniu jako przychód).
W myśl art. 16 ust. 1 pkt 11 ustawy o CIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów naliczonych, lecz niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów).
Wobec tego umorzone odsetki od zobowiązań nie będą stanowiły dla wierzyciela kosztu uzyskania przychodów. Zatem, do kosztów uzyskania przychodów u wierzyciela zalicza się jedynie kwotę umorzonej należności głównej. Stanowisko powyższe potwierdza m.in. interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 13 grudnia 2013 r. nr IPTPB3/423-350/13-4/MF.
Sytuacja prawnopodatkowa dłużnika w związku z umorzonymi odsetkami
Z kolei zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o CIT przychodami są m.in. wartości umorzonych zobowiązań. Innymi słowy wartość umorzonego zobowiązania odsetkowego będzie stanowiło przychód u dłużnika. Umorzenie w ramach czynności prawnej nie stanowi wyjątku, o którym mowa w art. 12 ust. 4 pkt 8 ustawy o CIT. Por. wyrok WSA w Szczecinie 26 października 2011 (I SA/Sz 530/11) odnośnie umorzonych odsetek karnych od kredytu bankowego.
Blog