Przez konsolidację spółek można rozumieć m.in. wniesienie udziałów w spółce z o.o. (a zatem praw udziałowych w spółce kapitałowej) na pokrycie kapitału zakładowego innej spółki kapitałowej. Konsolidacja w powyższym rozumieniu prowadzi do stworzenia struktury holdingowej. W procesie konsolidacji biorą udział, w różnym stopniu aktywności, trzy podmioty:

1. Spółka kapitałowa, w której podwyższany jest kapitał zakładowy
2. podmiot, który wnosi udziały na podwyższenie kapitału zakładowego w innej spółce
3. spółka kapitałowa, której akcje lub udziały wnoszone są na podwyższenie kapitału zakładowego, a której zachowanie jest bardziej bierne.

Wspomniana konsolidacja może zostać podzielona na następujące etapy (przedstawione poniżej słownictwo dotyczące nazwania określonych faz jest wynikiem przyjętej konwencji) :

1. Faza przygotowawcza dotycząca podjęcia merytorycznej decyzji o konsolidacji spółek. Faza przygotowawcza ma miejsce z zasady na poziomie działalności zarządów spółek. W ramach czynności przygotowawczych należy wymienić np. zgłoszenie zamiaru koncentracji w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów. Do czynności przygotowawczych można zaliczyć czynności polegające na stworzeniu warunków do dokonania obrotu udziałami, jeżeli według ustroju wewnętrznego danej spółki, obrót taki podlega ograniczeniom.

2. Faza decyzyjna. Wymienić tu należy podjęcie uchwały, przez walne zgromadzenie akcjonariuszy, w przedmiocie aportowego podwyższenia kapitału zakładowego w spółce kapitałowej poprzez wniesienie przez spółkę - inwestora udziałów w innej spółce na pokrycie podwyższanego kapitału.

3. Faza wykonawcza związana z wniesieniem wkładów niepieniężnych, o postaci udziałów w spółce z o.o., na pokrycie podwyższonego kapitału zakładowego w spółce kapitałowej.

4. Faza rejestracyjna. Na tym etapie następują czynności związane z rejestracją w sądzie podwyższenia kapitału zakładowego spółki. Co bardzo ważne w praktyce, co do zasady, umowa przeniesienia udziałów na pokrycie kapitału zakładowego wywołuje skutki już z chwilą przeniesienia akcji bądź udziałów a nie z chwilą zarejestrowania podwyższenia kapitału zakładowego.

Procedura konsolidacji wiąże się z koniecznością spełnienia szeregu wymogów wynikających z różnych przepisów prawa.

Zgodnie z art. 182 § 1 k.s.h. zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz zastawienie udziału umowa spółki może uzależnić od zgody spółki albo w inny sposób ograniczyć. W umowach spółek jest stosunkowo częsta klauzula, według której pierwszeństwo w nabyciu udziałów przeznaczonych do zbycia mają pozostali wspólnicy.Udziały „przeznaczone do zbycia” to także udziały, które mają zostać wniesione jako aport. W konsekwencji, w ramach czynności przygotowawczych, które powinny zakończyć się najpóźniej w momencie przeniesienia udziałów czy akcji imiennych jako czynności wniesienia aportu należy zapewnić możliwość przeniesienia akcji imiennych czy udziałów.

Inny problem dotyczy koncentracji w rozumieniu przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Zgodnie z art. 13 ust. 2 pkt 2 u.o.k.i.k. przez koncentrację rozumie się przejęcia - przez nabycie lub objęcie akcji, innych papierów wartościowych, udziałów lub w jakikolwiek inny sposób - bezpośredniej lub pośredniej kontroli nad jednym lub więcej przedsiębiorcami przez jednego lub więcej przedsiębiorców. Koncentracja w rozumieniu przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów może polegać także na wniesieniu na pokrycie kapitału zakładowego spółki kapitałowej udziałów, akcji innych spółek. Zamiar koncentracji podlega zgłoszeniu Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, jeżeli odpowiada wskazanym w ustawie przesłankom. W procedurze konsolidacji możliwe jest powołanie się na wyłączenie zamiaru zgłoszenia koncentracji w oparciu o art. 14 pkt 5 u.o.ik. Konsolidacja w ramach grupy kapitałowej.

Dalej należy zwrócić uwagę na skutki związane z utworzeniem holdingu. W wyniku wniesienia udziałów albo akcji na podwyższenie kapitału zakładowego innej spółki kapitałowej:

1. Powstanie struktura holdingowa: w majątku spółki kapitałowej w której podwyższono kapitał zakładowy znajdą się udziały innej spółki kapitałowej.
2. Nastąpi zmiana struktury właścicielskiej spółki, której udziały wniesiono na pokrycie kapitału zakładowego innej spółki kapitałowej.
3. Podmiot który dokonał podwyższenia kapitału zakładowego innej spółki kapitałowej, w wyniku czynności prawnej podwyższenia kapitału zakładowego spółki wkładem aportowym o postaci udziałów, uzyska efekt ekonomiczny w postaci „wymiany” praw udziałowych. Tzn. w miejsce udziałów bądź akcji w spółce dotychczasowej uzyska udziały bądź akcje w nowej spółce

Wśród przepisów Kodeksu spółek handlowych regulujących stosunki holdingowe wymienić należy: art. 5, 6, 7, 15 § 1, 18 § 1, 200, 211, 214, 341, 345, 355, 362-367, 387, 394, 411, 418, 428, 448, 514, 515, 516.

Opisywany skutek konsolidacji w szczególności nie powoduje:

1. Utraty osobowości prawnej podmiotów uczestniczącej w konsolidacji
2. Nie będzie miał miejsca skutek w postaci konfuzji praw rzeczowych ani stosunków zobowiązaniowych
3. Wniesienie udziałów bądź akcji nie wiąże się ze skutkami takimi jak przeniesienie przedsiębiorstwa na podstawie art. 55¹ k.c. a w szczególności w zakresie odpowiedzialności za zobowiązania, o której mowa w treści art. 55 ⁴ k.c. czy w zakresie art. 112 Ordynacji podatkowej
4. Wniesienie udziałów na podwyższenie kapitału zakładowego nie stanowi przejścia zakładu pracy w rozumieniu art. 23¹ k.p. Z punktu widzenia spółki-pracodawcy, której udziały wnoszone są na pokrycie kapitału zakładowego, jak i pracowników tej spółki, w przypadku konsolidacji ma miejsce zmiana struktury udziałowej spółki pracodawcy. Osoba pracodawcy nie ulega zmianie.

Konsolidacja może wiązać się z powstaniem stosunku dominacji. Zgodnie z art. 6 k.s.h. spółka dominująca ma obowiązek zawiadomić spółkę kapitałową zależną o powstaniu stosunku dominacji w terminie dwóch tygodni od dnia powstania tego stosunku, pod rygorem zawieszenia wykonywania prawa głosu z akcji albo udziałów spółki dominującej reprezentujących więcej niż 33% kapitału zakładowego spółki zależnej.

Zgodnie z art. 55 ust. 1 u. rach. tzw. jednostka dominująca, mająca siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, sporządza roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe grupy kapitałowej, obejmujące dane jednostki dominującej i jednostek od niej zależnych wszystkich szczebli, bez względu na ich siedzibę, zestawione w taki sposób, jakby grupa kapitałowa stanowiła jedną jednostkę. Sprawozdaniem tym obejmuje się również dane pozostałych jednostek podporządkowanych.

Utworzenie holdingu, w warunkach o których mowa w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych umożliwia powstanie tzw. podatkowej grupy kapitałowej.

Zgodnie z art. 1a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, podatnikami mogą być również grupy co najmniej dwóch spółek prawa handlowego mających osobowość prawną, które pozostają w związkach kapitałowych, tzw. „podatkowa grupa kapitałowa". Podatkowa grupa kapitałowa jest podatnikiem, jeżeli spełnione są łącznie warunki, o których mowa w art. 1a ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych

Spółka, której udziały, były przedmiotem aportu do innej spółki kapitałowej powinna dokonać odpowiednich zmian w treści księgi udziałów (w treści księgi akcyjnej). Zgodnie z art. 188 § 1 k.s.h. zarząd jest obowiązany prowadzić księgę udziałów, do której należy wpisywać nazwisko i imię albo firmę (nazwę) i siedzibę każdego wspólnika, adres, liczbę i wartość nominalną jego udziałów oraz ustanowienie zastawu lub użytkowania i wykonywanie prawa głosu przez zastawnika lub użytkownika, a także wszelkie zmiany dotyczące osób wspólników i przysługujących im udziałów.

Ponadto, w myśl art. 188 § 3 k.s.h. po każdym wpisaniu zmiany zarząd składa sądowi rejestrowemu podpisaną przez wszystkich członków zarządu nową listę wspólników z wymienieniem liczby i wartości nominalnej udziałów każdego z nich oraz wzmianką o ustanowieniu zastawu lub użytkowania udziału. Ponadto zgodnie z art. 38 ust. 8 lit. „c” i „ d” u.o KRS , w odniesieniu do spółki z o.o. w rejestrze określa się wspólników posiadających samodzielnie lub łącznie z innymi co najmniej 10 % kapitału zakładowego oraz ilość posiadanych przez tych wspólników udziałów i łączną ich wysokość, a jeżeli spółka ma tylko jednego wspólnika - wzmiankę, że jest on jedynym wspólnikiem spółki

Blog