EZIG można określić jako elastyczną i odformalizowaną instytucję, wyposażoną w podmiotowość prawną, która umożliwia swoim członkom, pochodzącym z przynajmniej dwóch różnych państw członkowskich Unii Europejskiej, powiązanie niektórych rodzajów ich działalności gospodarczej przy zachowaniu ekonomicznej i prawnej niezależności. Zob. Komunikat Komisji z 10.07.1996 r., o udziale Europejskich Zgrupowań Interesów Gospodarczych w kontraktach publicznych i programach finansowanych ze środków publicznych, publ. Dz. Urz. WE z 1997 r., nr C 285, R. Adamus, Europejskie Zgrupowanie Interesów Gospodarczych, Prawo Spółek nr 11 z 2002r., s. 32, tenże: Europejskie Zgrupowanie Interesów Gospodarczych – wolne zawody prawnicze, Europejski Przegląd Prawa nr 2 z 2004r., s. 117.

Komunikat Komisji z 10.07.1996 r. o udziale Europejskich Zgrupowań Interesów Gospodarczych w kontraktach publicznych i programach finansowanych ze środków publicznych (Dz. Urz. WE z 1997 r., nr C 285) w pkt. II wymienia pięć charakterystycznych cech EZIG:

1. 1. 1. wspólnotową naturę instytucji
      2. zdolność prawną zgrupowania i jednoczesną autonomię jego członków
      3. pomocniczą naturę działalności zgrupowania
      4. stabilną a zarazem elastyczną strukturę wewnętrzną
      5. nieograniczoną, wspólną i solidarną odpowiedzialność członków zgrupowania za jego zobowiązania

W płaszczyźnie współpracy w wymiarze europejskim EZIG stało się konkurencyjnym instrumentem, wobec takich form prawnych jak tworzenie spółek filialnych, tworzenie oddziałów, zawieranie umów o współdziałanie gospodarcze, nabywanie akcji (udziałów), wymiany akcji (udziałów), itp. Zob. I.Hykawy [w :] Prawo Wspólnot  Europejskich, s. 285.

EZIG jest nową, sui generis konstrukcją prawną i nie daje się klasyfikować jako spółka. EZIG stanowi twór o charakterze hybrydalnym. Z jednej strony zgrupowanie wykazuje podobieństwo do spółki osobowej (partnership, societe en nom collectif, offene Handelsgesellschaft, spółki jawnej) w szczególności z uwagi na zasadę nieograniczonej i solidarnej odpowiedzialności członków za zobowiązania zgrupowania. Z drugiej strony zgrupowanie wykazuje podobieństwo do spółki kapitałowej (limited company, GmbH, spółka z o.o.) przede wszystkim z uwagi na zasadę działania EZIG przez zarządców (Por. Komunikat pkt. I). EZIG jest jednak raczej związkiem osób niż kapitału. Por. K. Bilewska, Ponadnarodowe formy spółek w prawie europejskim, Palestra z 2003, Nr 1 – 2, s. 125 – 126. W konstrukcji zgrupowania przeważają cechy osobowe nad cechami kapitałowymi. Elastyczna regulacja prawna pozwala na intensyfikację lub pomniejszenie cech o charakterze osobowym. Wyrazem osobowego charakteru zgrupowania jest w szczególności:

1. 1. 1. cel zgrupowania, który powoduje iż zgrupowanie pełni służebną rolę względem działalności jego członków (aby zgrupowanie realizowało swoje cele jego członkowie, w zasadzie, muszą wywodzić się z określonego klucza interesów)
      2. wprowadzenie szczególnych kryteriów dla uzyskania członkostwa w zgrupowaniu, wprowadzenie ograniczeń dotyczących zmian w składzie osobowym zgrupowania, szczególna regulacja dotycząca ustania członkostwa w zgrupowaniu, zasada bezpośredniego powiadamiania członków zgrupowania o utracie członkostwa innej osoby w zgrupowaniu
      3. zakaz ogłaszania przez zgrupowanie publicznej subskrypcji
      4. zasada odpowiedzialności członków za zobowiązania zgrupowania
      5. szczególne zasady podatkowe dotyczące dochodu zgrupowania
      6. zasada przyporządkowania każdemu członkowi zgrupowania tylko jednego głosu
      7. preferowanie zasady jednomyślności przy podejmowaniu uchwał
      8. przyznanie członkom indywidualnego prawo kontroli

EZIG podlega wielowarstwowej regulacji prawnej. Wśród źródeł regulacji EZIG wymienić należy przepisy rozporządzenia nr 2137/85, które stanowi trzon regulacji zgrupowania. Do zgrupowania niejednokrotnie odnoszą się także i inne akty prawa europejskiego, nie stanowią one jednak istotnej bazy prawnej dla regulacji EZIG. Najczęściej instytucja EZIG pojawia się w nich jako polecana przez prawodawcę formuła prawna dla obsługi programów wspólnotowych, itp. Regulacja EZIG w płaszczyźnie przepisów prawa europejskiego nie jest jednak wyczerpująca. Drugą grupę źródeł regulacji EZIG stanowią zatem przepisy prawa krajowego poszczególnych Państw Członkowskich Unii Europejskiej. Wreszcie, wśród źródeł regulacji EZIG wymienić należy inne segmenty w granicach wyznaczonych przepisami prawa europejskiego i prawa krajowego. W pierwszym rzędzie wymienić tu należy tzw. lex contractus, czyli umowę o utworzeniu zgrupowania.

Liczne odesłania rozporządzenia do prawa krajowego w zakresie regulacji EZIG (podobnie jak i SE) traktowana jest jako słabość tej regulacji. Warto zatem na marginesie nadmienić, iż w projekcie regulacji Europejskiej Spółki Prywatnej zastrzeżono, iż w zakresie uregulowanym przepisami rozporządzenia o ESP wyłączone będzie subsydiarne stosowanie prawa krajowego, nawet wtedy, gdy rozporządzenie o ESP nie będzie zawierało wyraźnej regulacji danego zagadnienia. W takim przypadku będą miały zastosowanie: ogólne zasady rozporządzenia o ESP, ogólne zasady europejskiego prawa spółek wreszcie ogólne zasady wspólne wszystkim krajowym systemom prawnym. Konkretne przepisy prawa krajowego mogłyby znaleźć zastosowanie do ESP, tylko w takich przypadkach, w których rozporządzenie o ESP będzie się do nich odwoływało. K.Oplustil, Europejska spółka prywatna – nowy typ spółki w prawie europejskim, Przegląd Prawa Handlowego z 2000r., Nr 3, s. 9.

Blog