Zgodnie z art. 23 k.c. dobra osobiste człowieka, jak w szczególności cześć pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Dobrem osobistym jest m.in. takie dobro człowieka jak „godność”, „cześć”, „prawo do dobrego imienia” czy „dobra sława.” Przepis art. 23 k.c. znajduje zastosowanie bez względu na to, czy osoba, której dobro osobiste zostało naruszone sprawuje funkcję publiczną. Innymi słowy sprawowanie funkcji publicznej nie wyłącza dopuszczalności zamachu na dobro osobiste.

 

Sąd Najwyższy w wyroku z 6 maja 2010 r. II CSK 640/09 podniósł, że „dobra osobiste, ujmowane są w kategoriach obiektywnych, jako wartości o charakterze niemajątkowym, ściśle związane z człowiekiem, decydujące o jego bycie, pozycji w społeczeństwie, będące wyrazem odrębności fizycznej i psychicznej oraz możliwości twórczych, powszechnie uznane w społeczeństwie i akceptowane przez system prawny. Nierozerwalne związanie tych wartości, jako zespołu cech właściwych człowiekowi, stanowiących o jego walorach, z jednostką ludzką wskazuje na ich bezwzględny charakter, towarzyszący mu przez całe życie, niezależnie od sytuacji w jakiej znajduje się w danej chwili.”

 

W innym orzeczeniu (wyrok z 9 października 2002r., IV CKN 1402/00) Sąd Najwyższy podniósł, że „ cześć, dobre imię i dobra sława człowieka są pojęciami obejmującymi wszystkie dziedziny życia osobistego, zawodowego i społecznego. Naruszenie czci może więc nastąpić zarówno przez pomówienie o ujemne postępowanie w życiu osobistym i rodzinnym, jak i przez zarzucenie niewłaściwego postępowania w życiu zawodowym naruszające dobre imię danej osoby i mogące narazić ją na utratę zaufania potrzebnego do wykonywania zawodu lub innej działalności.”

 

Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 10 sierpnia 2006r., VI ACa 1464/06, Rejent 2007, nr 4, s. 208: „ naruszenie dobra osobistego, w szczególności opinii niezbędnej dla sprawowania określonej funkcji, może nastąpić bądź przez sformułowanie ocen, opinii w wypowiedziach krytykujących postępowanie danej osoby, umniejszających jej społeczne uznanie, bądź przez podanie informacji, faktów nieprawdziwych.”

 

W komentarzu do art. 23 Kodeksu cywilnego, [w:] A. Kidyba (red.), K. Kopaczyńska-Pieczniak, E. Niezbecka, Z. Gawlik, A. Janiak, A. Jedliński, T. Sokołowski, Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna, LEX, 2009. wskazano, że „ hierarchia dóbr osobistych umożliwia także pewien ich podział, wskazujący na zróżnicowanie doniosłości poszczególnych dóbr. Naczelne miejsce należy przyznać dwóm dobrom podstawowym, a mianowicie życiu i godności. Biorąc pod uwagę kolejność, w jakiej wskazano je w Konstytucji RP, godność wymieniona jest jako pierwsza (art. 30), a życie w dalszej kolejności (art. 38). Zdaniem niektórych to godność jest podstawowym, >źródłowym< dobrem osobistym. Jednak w istocie dobro to związane jest integralnie z życiem, tworząc z nim łącznie pewne dobro podstawowe, jakim jest >godne życie< człowieka.”

 

 

W Komentarzu do art.23 kodeksu cywilnego, [w:] B. Giesen, W.J. Katner, P. Księżak, B. Lewaszkiewicz-Petrykowska, R. Majda, E. Michniewicz-Broda, T. Pajor, U. Promińska, M. Pyziak-Szafnicka, W. Robaczyński, M. Serwach, Z. Świderski, M. Wojewoda, Kodeks cywilny. Część ogólna. Komentarz, LEX, 2009 podniesiono co następuje: „Do naruszenia czci dojść może zarówno poprzez formułowanie twierdzeń wprost (>X jest złodziejem<), jak i w formie hipotetycznej lub pytającej (>podobno, wydaje mi się, słyszałem, na Pomorzu mówi się, że X jest złodziejem< albo >czy nie jest może tak, że X okradał ludzi?<). Nie jest wykluczone zniesławienie nawet poprzez zaprzeczenie (>X oczywiście nie jest złodziejem<), jeśli okoliczności (…) nadają wypowiedzi odmienny sens. Przy ocenie naruszenia czci nie można ograniczać się do analizy pewnego zwrotu w abstrakcji, ale należy zwrot ten wykładać na tle całej wypowiedzi (wyrok SN z dnia 16 stycznia 1976 r., II CR 692/75, OSNC 1976, nr 11, poz. 251, z glosą J.St. Piątowskiego, NP 1977, nr 7-8, s. 1144). Należy zgodzić się z tezą wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2002 r., IV CKN 1076/00, OSNC 2003, nr 9, poz. 121, z glosą S. Hoca, WPP 2004, nr 1, s. 150, zgodnie z którą >w wypadku naruszenia dóbr osobistych polegającego na obrazie czci uwzględniać należy nie tylko znaczenie słów, ale również kontekst sytuacyjny, w którym zostały użyte<, oraz tezą wyroku SA w Gdańsku z dnia 21 czerwca 1991 r., I ACr 127/91, OSA 1992, z. 1, poz. 8, zgodnie z którą: >Do naruszenia czci, będącej przedmiotem ochrony z mocy art. 23 k.c. może dojść także przez odpowiednio reżyserowany program, stwarzający >>konkretny klimat psychiczny<<, oddziaływujący na odbiorcę w sposób nawet niezgodny z góry przyjętym kierunkiem przez jego autorów<. Do naruszenia dóbr osobistych może dojść w wyniku określonego montażu filmowego lub dźwiękowego per se neutralnego materiału, a także przez przedstawienie zachowania określonej osoby w ten sposób, że przypisuje się jej właściwości o bardziej negatywnym niż w rzeczywistości zabarwieniu (por. wyrok SN z dnia 23 października 2002 r., II CKN 861/00, Lex, nr 57236). Zarzut zniesławiający może być nawet w ogóle wprost niewypowiedziany, lecz jedynie niewątpliwie wynikać z kontekstu wypowiedzi (tzw. implikatura; por. J. Wierciński, Niemajątkowa..., s. 93). Dobro osobiste może zostać naruszone całą treścią publikacji i jej sensem, a nie tylko konkretnymi sformułowaniami (wyrok SN z dnia 7 lipca 2005 r., V CK 868/04, Lex, nr 196405; wyrok SN z dnia 8 sierpnia 2007 r., I CSK 165/07, Lex, nr 287745).”

 

Jeżeli autorami/współautorami artykułów jest kilku dziennikarzy wskazać należy na zasady odpowiedzialności cywilnej wynikające z Prawa prasowego. Zgodnie z art. 38 ust. 1 Prawa prasowego odpowiedzialność cywilną za naruszenie prawa spowodowane opublikowaniem materiału prasowego ponoszą autor, redaktor lub inna osoba, którzy spowodowali opublikowanie tego materiału; nie wyłącza to odpowiedzialności wydawcy. W zakresie odpowiedzialności majątkowej odpowiedzialność tych osób jest solidarna. Innymi słowy skierowanie zarzutu co do naruszenia dobra osobistego pozwanego Piotra Półtoraka przez Redaktora Naczelnego i Wydawcę jest uzasadnione.

 

Wyjaśnić dalej należy, że w myśl art. 6 ust. 1 Prawa prasowego, p rasa jest zobowiązana do prawdziwego przedstawiania omawianych zjawisk. Do obowiązków dziennikarza (zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 Prawa prasowego należy zachowanie szczególnej staranności i rzetelności przy zbieraniu i wykorzystaniu materiałów prasowych, zwłaszcza sprawdzić zgodność z prawdą uzyskanych wiadomości. W postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2007 r., III KK 243/06, OSNKW 2007/5/43, wyjaśniono, że „sformułowany w art. 12 ust. 1 pkt 1 prawa prasowego wymóg >szczególnej staranności< należy rozumieć jako zalecenie kierunkowe wskazujące zasady oceniania staranności dziennikarza, m.in. przez sądy. Wymóg ten zakłada każdorazowo potrzebę konstruowania modelu działania o szczególnie surowych i wymagających kryteriach, stanowiących wzorzec, z którym należy porównywać kwestionowane zachowanie dziennikarza podczas wykorzystywania zebranych informacji.”

Sąd Najwyższy w wyroku z 6.10.2006r. V CSK 147/06, Monitor Prawniczy 2006/21/1126, podniósł co następuje: „ osoba naruszająca dobra osobiste takie jak cześć, dobre imię, godność czy nietykalność cielesną innego podmiotu nie jest uprawniona do zgłaszania roszczeń związanych z naruszaniem jej dóbr osobistych.”