Czy operator bądź operatorzy telefonii mogą stosować politykę tzw. nożyc cenowych sprzedając takie same usługi odbiorcom bezpośrednim na rynku detalicznym i równolegle – hurtowo – swoim konkurentom również działającym na tym samym rynku detalicznym? Czy skutkiem takiej selektywnej polityki cenowej operatora jego konkurenci mogą otrzymać wyższą cenę za usługi niż klient końcowy operatora na rynku detalicznym?
Trybunał Sprawiedliwości w sprawie C – 280/08 Deutsche Telecom AG przeciwko Komisji zakończonej wyrokiem z 14.10.2010 r. podtrzymał karę w wysokości 12,6 mln EUR nałożoną przez Komisję na Deutsche Telekom za nadużycie pozycji dominującej na rynku telefonii stacjonarnej w Niemczech. Trybunał wyjaśnił, że prawo wspólnotowe zakazuje nadużywania przez jedno lub więcej przedsiębiorstw pozycji dominującej na rynku wewnętrznym lub na znacznej jego części, o ile może to wpływać na wymianę handlową między państwami członkowskimi.
Przed pełną liberalizacją rynków telekomunikacyjnych w Niemczech, co nastąpiło w dniu 1 sierpnia 1996 r., Deutsche Telekom posiadała monopol prawny w zakresie detalicznego świadczenia usług telefonii stacjonarnej. Po wniesieniu skarg przez konkurentów Deutsche Telekom, w dniu 21 maja 2003 r. Komisja zdecydowała, że Deutsche Telekom nadużywa pozycji dominującej na rynkach bezpośredniego dostępu do swojej stacjonarnej sieci telefonicznej od 1998 r. Nadużycie to polegało na naliczaniu cen konkurentom za usługi dostępu do sieci, które były wyższe niż ceny detaliczne, za które użytkownicy końcowi Deutsche Telekom byli obciążani za dostęp do sieci. Takie ustalanie cen zmusiło konkurentów operatora do pobierania wyższych cen od odbiorców końcowych niż te, którymi Deutsche Telekom obciążył swoich bezpośrednich użytkowników końcowych. W związku z tym Komisja nałożyła na Deutsche Telekom karę w wysokości 12,6 mln EUR.
Deutsche Telekom wniosła do Sądu Pierwszej Instancji skargę o stwierdzenie nieważności decyzji Komisji lub przynajmniej o obniżenie nałożonej kary. Wyrokiem z dnia 10 kwietnia 2008 r. Sąd oddalił skargę, utrzymując w istocie, że Komisja była uprawniona do nałożenia kary pieniężnej na Deutsche Telekom z tytułu dopuszczenia się abuzywnej praktyki cenowej, co doprowadziło do efektu nożyc cenowych: niewłaściwe rozłożenie opłat hurtowych za usługi dostępu do sieci lokalnej i opłat detalicznych za usługi dostępu dla użytkowników końcowych.
Trybunał uznał, że aby doprowadzić do nadużycia, efekt nożyc cenowych musiał utrudniać penetrację rynku przez konkurentów Deutsche Telekom. Dlatego wymagany był dowód antykonkurencyjnych skutków takiej praktyki. Ponieważ usługi hurtowego dostępu do sieci lokalnej świadczone przez Deutsche Telekom są niezbędne dla skutecznej penetracji przez konkurentów rynków detalicznych w zakresie świadczenia usług użytkownikom końcowym, zaniżanie marży zasadniczo przeszkadza wzrostowi konkurencji na rynkach detalicznych. W takich okolicznościach konkurent, nie może prowadzić swojej działalności na rynku detalicznym w zakresie usług dostępu dla użytkowników końcowych bez ponoszenia strat.
Z kolei w wyroku z 10.7.2014 r. w sprawie C-295/12 Trybunał Sprawiedliwości oddalił odwołanie złożone przez Telefónicę i Telefónicę de Espaħa w związku z nadużywaniem pozycji dominującej na hiszpańskim rynku dostępu do łącza szerokopasmowego. Kara pieniężna w wysokości niemal 152 mln EUR nałożona przez Komisję pozostała niezmieniona. Komisja orzekła, decyzją z dnia 4 lipca 2007 r., że operator nadużył swojej pozycji dominującej, nakładając na swoich konkurentów nieuczciwe ceny w postaci efektu nożyc cenowych, między cenami dla detalicznego dostępu do łącza szerokopasmowego na hiszpańskim rynku masowym oraz cenami na regionalnych i krajowych hurtowych rynkach dostępu do łącza szerokopasmowego, w okresie od września 2001 r. do grudnia 2006 r. Komisja uznała, że wystąpiły wyraźne nadużycia ze strony przedsiębiorcy i że nadużycie należało sklasyfikować jako bardzo poważne. Operator wniósł skargę na decyzję Komisji do Sądu Pierwszej Instancji. Wyrokiem z dnia 29 marca 2012 r. Sąd oddalił skargę. Operator wniósł następnie odwołanie od decyzji Sądu do Trybunału Sprawiedliwości. Trybunał oddalił odwołanie operatora w całości. Trybunał zauważył, że zgodnie z ustaleniami Sądu Komisja wykazała, że istniały potencjalne skutki antykonkurencyjne, które mogły wykluczyć konkurentów, co wystarcza do wykazania, że praktyka „wyciskania marży” była naruszeniem prawa.
W decyzji z 13.12.2017r. włoski organ antymonopolowy L’Autorita Garante dell Concorrenza e del Mercato nałożył karę pieniężną na Vodafone S.p.A. (ponad 5,8 mln EUR) i Telecom Italia S.p.A. (ponad 3,7 mln EUR) za dwa różne nadużycia pozycji dominującej na włoskim rynku wiadomości SMS, z naruszeniem art. 102 TFUE. Sprawa dotyczyła taryf usług SMS na rynku usług hurtowych we własnej sieci tych operatorów, ze skutkami na rynku detalicznym. Organ antymonopolowy badał segment rynku, w którym usługi wysyłania masowych wiadomości SMS umożliwiają klientom biznesowym wysyłanie wiadomości tekstowych - zawierających informacje i powiadomienia - do odbiorców końcowych zidentyfikowanych przez samych klientów. W związku z tym na rynku usług detalicznych do wysyłania masowych wiadomości SMS inicjowane jest wysyłanie wiadomości tekstowej, która następnie dociera do docelowego operatora telefonii komórkowej, który ją dostarcza. Operator docelowy jest także jedynym, który może dostarczyć SMS-y do użytkowników z własnej sieci. Telecom i Vodafone są jedynymi podmiotami mogącymi dostarczyć wiadomości tekstowe do swoich klientów; Organ antymonopolowy stwierdzi ponadto, że operatorzy mają możliwość jednostronnego narzucania cen i technicznych warunków wzajemnych połączeń oraz niezależnego działania na rynku. Zdaniem strony zgłaszającej skargę na działalność operatorów do organu antymonopolowego, operatorzy zintegrowani pionowo zastosowali na hurtowym rynku wiadomości SMS w swoich sieciach oraz na rynku niższego szczebla takie hurtowe taryfy SMS, które nie pozwalają na osiągnięcie wystarczającej marży dla konkurentów działających na rynku detalicznym. W ocenie organu antymonopolowego operator nadużył pozycji dominującej, wprowadzając środki dyskryminacji technicznej i ekonomicznej, skutkujące efektem nożyc cenowych, dla równie efektywnego konkurenta na odpowiednim rynku niższego szczebla dla masowych wiadomości SMS. Zachowania operatorów mają antykonkurencyjny skutek, który prawdopodobnie uniemożliwia dostęp do rynku ich konkurentom.
Sprawa dotycząca praktyki typu margin squeeze pojawiła się również w dorobku polskiego organu antymonopolowego. W pkt 409 decyzji Prezesa UOKIK z 20.12.2007r. DOK-98/2007 podniesiono, że operator “jest przedsiębiorcą zintegrowanym pionowo, działającym zarówno na rynku świadczenia hurtowego dostępu do sieci przez operatorów jak i na rynku usług świadczonych bezpośrednio na rzecz użytkowników końcowych, gdzie konkuruje z innymi operatorami telekomunikacyjnymi. Narzucając wygórowaną cenę za usługę hurtowego dostępu do własnej sieci, nie pozwala innym operatorom na stworzenie konkurencyjnej wobec swojej oferty detalicznej skierowanej do polskich użytkowników Internetu.” Co więcej, w stanie faktycznym sprawy wskazano, że operator – dominant stosuje identyczną cenę dla odbiorców hurtowych i dla swoich odbiorców detalicznych (pkt 417 decyzji Prezesa UOKIK z 20.12.2007r.). Jednolite taryfy cenowe dla odbiorców hurtowych i odbiorców detalicznych w ocenie organu antymonopolowego nie pozwalały na stworzenie przez konkurentów operatora – dominanta rozsądnej oferty cenowej (pkt 418 decyzji Prezesa UOKIK z 20.12.2007r.).
Blog