Wierzytelność B. względem M. wynikała z Porozumienia Akcjonariuszy pomiędzy B. a M. B. złożył oświadczenie o przyjęciu oferty M. w odniesieniu do zakupu akcji imiennych określonej serii spółki pod firmą P.

M. w związku z brakiem środków finansowych odmówił odkupu akcji od B.

B. wiąże zatem swoje roszczenie z tytułu kary umownej w związku z niewykonaniem przez M. zobowiązania do nabycia akcji i zapłaty ceny sprzedaży.

 

W myśl postanowienia art. 483 par. 1 k.c. można zastrzec w umowie, ze naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania nastąpi przez zapłatę określonej sumy.

 

W piśmiennictwie wyrażono zapatrywanie, iż kategoryczne brzmienie art. 483 par. 1 k.c. prowadzi do wniosku, iż przepis ten stanowi normę iuris cogentis co oznacza niedopuszczalność zastrzeżenia kary umownej co do zobowiązania pieniężnego. Tak: T. Wiśniewski, w: Komentarz o Kodeksu cywilnego. Księga Trzecia. Zobowiązania. Tom I, Warszawa 1999, s. 496, W. Popiołek, w: Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I, Warszawa 1997, s. 986 – 987. P. Drapała, Kara umowna (art. 483 k.c.) a odszkodowanie na zasadach ogólnych (art. 471 k.c.), Państwo i Prawo z 2003r., Nr 6, s. 55 i n., M. Litwińska, Komentarz do wyroku SN z dnia 24 października 1996 r., III CKN 4/96, Przegląd Prawa Handlowego z 1997 r. Nr 8, poz. 29. Za dopuszczalnością zastrzeżenia kary umownej li tylko od zobowiązania niepieniężnego Sąd Najwyższy wypowiedział się m.in. w treści uzasadnienia wyroku z 7 kwietnia 1966r. sygn. akt III CR 45/66, publ. System Informacji Prawnej LEX nr 5962, a także w innych judykatach (z 26 września 1969r., sygn. akt III CZP 8/69, publ. OSN z 1970r., Nr 6, poz. 97, z 15 maja 1976r., sygn. akt III CZP 2/76, publ. OSN z 1977r., Nr 4, poz. 60).

 

Inni Autorzy, K. Falkiewicz, M. Wawrykiewicz, Kara umowna w obrocie gospodarczym, Warszawa 2001, s. 23, uważają, iż zastrzeżenie kary umownej od zobowiązania pieniężnego będzie nieważne (art. 58 k.c.), niemniej uważają, iż w obecnym stanie prawnym byłoby w pełni uzasadnione przywrócenie treści art. 82 Kodeksu zobowiązań (dopuszczającego ustanowienie kary umownej od zobowiązania pieniężnego), albowiem m.in. kara umowna – w przeciwieństwie do odsetek – stanowi zryczałtowane odszkodowanie za niewykonanie zobowiązania przez dłużnika i oprócz funkcji odszkodowawczej pełni funkcję stymulującą dłużnika do spełnienia świadczenia.

 

Z kolei zdaniem A. Rembielińskiego, w: Kodeks cywilny z komentarzem pod red. J. Winiarza, wyd. II, tom I, Warszawa 1989, s. 496 uważa, iż „zastrzeżenia o odmiennej treści są dopuszczalne w granicach swobody umów, jednakże nie będą one miały charakteru kary umownej w rozumieniu art. 483 § 1 k.c.” Owe zastrzeżenia o odmiennej treści byłyby – jak to wynika z wcześniejszej części wywodów tegoż Autora – np. zastrzeżeniem kary umownej jako świadczenia niepieniężnego albo zastrzeżenie kary umownej na wypadek niewykonania świadczenia pieniężnego.

 

Należy także odnotować pogląd przywoływanego już wcześniej Autora, według którego w przypadku zastrzeżenia kary umownej od zobowiązań pieniężnych można ewentualnie kwalifikować taką klauzulę umowną jako zastrzeżenie odsetek za opóźnienie, w drodze tzw. konwersji, tak: T. Wisniewski, w: Komentarz o Kodeksu cywilnego. Księga Trzecia. Zobowiązania. Tom I, Warszawa 1999, s. 496.

 

Problematyka dopuszczalności zastrzeżenia kary umownej na wypadek niewykonania zobowiązania pieniężnego jest różnie oceniana w piśmiennictwie, aczkolwiek dominuje pogląd (podobnie jak w orzecznictwie sądowym), iż kara umowna może być zastrzeżona tylko na wypadek niewykonania zobowiązania niepieniężnego.

 

 

Blog

25 listopada 2018
Kilka słów o karze umownej.