Jednym z podstawowych założeń konstrukcyjnych EZIG jest dopuszczenie do uczestnictwa w nim jak najszerszego kręgu osób. Zob. pkt 6 preambuły rozporządzenia. Hykawy, [w :] Prawo Wspólnot Europejskich a prawo polskie. Prawo gospodarcze. pod red. M. Safjana, Warszawa 2002r., s. 288, European Economic Interest Groupings. Commercial, legal and tax considerations, Jordans 1990. praca zbiorowa, s. 2, 11. Rozporządzenie nie stoi jednak na przeszkodzie temu, aby w płaszczyźnie krajowej stosować reguły prawne lub korporacyjne odnoszące się do wykonywania określonej działalności lub zawodu (tiret 10 preambuły).

Rozporządzenie samo przez się nie przyznaje nikomu prawa uczestnictwa w zgrupowaniu, nawet jeżeli warunki które ono ustanawia zostały spełnione (pkt 11 preambuły). Oznacza to, iż EZIG nie ma obowiązku przyjmowania w poczet swoich członków osób, które spełniają kryteria członkowskie. O tym kto konkretnie może zostać członkiem zgrupowania decydują sami członkowie.

Możliwość zakazania lub ograniczenia uczestnictwa w zgrupowaniu ze względu na interes publiczny, przewidziana w rozporządzeniu, nie narusza prawa państw członkowskich regulującego dany obszar działalności, które jest władne do wprowadzenia dalszych zakazów lub ograniczeń, względnie innych form kontroli lub nadzoru uczestnictwa w zgrupowaniu podmiotów prawa (pkt 12 preambuły rozporządzenia).

Członkami zgrupowania mogą być w zasadzie tylko takie podmioty, które prowadzą – choćby ubocznie – działalność zarobkową. I. Hykawy [w:] Prawo Wspólnot ..., s. 289. Francuski pierwowzór zgrupowania, GIE – wykluczał z uczestnictwa w zgrupowaniu podmiotów nie prowadzących działalności zarobkowej. I. Hykawy [w :] Prawo Wspólnot ..., s. 274. W piśmiennictwie wśród członków zgrupowania wymienia się zatem m.in. np. instytucje publiczne, naukowe, fundacje, stowarzyszenia, wspólnoty lokalne. I. Hykawy [w :] Prawo Wspólnot ..., s. 289.

Członkami zgrupowania mogą być następujące podmioty. Po pierwsze osoby fizyczne wykonujące działalność przemysłową, handlową, rzemieślniczą, rolniczą, wolne zawody albo inne usługi na terenie Wspólnoty (art. 4 ust. 1 lit. b). Po drugie spółki w rozumieniu art. 58 ust. 2 Traktatu i inne podmioty prawa publicznego lub prywatnego, założone zgodnie z porządkiem prawnym państwa członkowskiego, które mają swoją prawną lub statutową siedzibę oraz zarząd główny we Wspólnocie (art. 4 ust. 1 lit. a). Jeżeli zgodnie z porządkiem prawnym państwa członkowskiego spółka albo inny podmiot nie ma obowiązku posiadania statutowej albo prawnej siedziby, wystarczy, że posiada swój zarząd główny we Wspólnocie (art. 4 ust. 1 lit. a in fine).

Utrata przez członka warunków, o których mowa w art. 4 ust. 1, skutkuje ustaniem członkostwa w zgrupowaniu (art. 28 ust. 1).

Dopuszczenie do udziału w zgrupowania, obok podmiotów prawa prywatnego, podmiotów prawa publicznego znacznie zwiększa atrakcyjność tej instytucji i umożliwia wykorzystanie EZIG do współpracy pomiędzy podmiotami ze sfery publicznoprawnej z kapitałem prywatnym. Podobną możliwość przewidziano w konstrukcji spółdzielni europejskiej (zob. art. 2 ust. 1 rozp. 1435/2003). Z uwagi na możliwość uczestnictwa w zgrupowaniu podmiotów prawa publicznego i prawa prywatnego można wyróżnić następujące typy zgrupowań:

1. 1. 1. zgrupowania podmiotów prawa prywatnego
      2. zgrupowania podmiotów prawa publicznego
      3. zgrupowania mieszane podmiotów prawa prywatnego i prawa publicznego

Członkiem EZIG nie może być jednak inne EZIG (art. 3 pkt 2 lit. e). Ratio legis takiego ograniczenia wiąże się z uniknięciem skomplikowanego łańcucha odpowiedzialności za zobowiązania. European Economic ..., s. 36. I. Hykawy [w :] Prawo Wspólnot ..., s. 287.

Co do zasady członkiem EZIG może być jednak zgrupowanie narodowe. Jednakże np. prawo belgijskie wyklucza udział w zgrupowaniu europejskim zgrupowania narodowego. I. Hykawy [w :] Prawo Wspólnot ..., s. 300, przypis nr 33.

Umowa o utworzeniu zgrupowania może wprowadzać dodatkowe, własne kryteria dla uzyskania członkostwa w zgrupowaniu. Może np. postanowić, iż członkami zgrupowania mogą być tylko kancelarie prawnicze, producenci określonych wyrobów, itp.

W wyniku nawiązaniu stosunku członkostwa można mówić o udziale w zgrupowaniu jako o ogóle praw i obowiązków związanych z uczestnictwem w zgrupowaniu. Udział może być przedmiotem obrotu na warunkach wskazanych w rozporządzeniu (zob. art. 22 ust. 1). Można dopuścić konstrukcję wspólności udziału w zgrupowaniu.

Członkostwo w zgrupowaniu można uzyskać

1. w wyniku przystąpienia do zgrupowania w związku z zawarciem umowy o utworzeniu zgrupowania
2. w wyniku przystąpienia do zgrupowania już zarejestrowanego
3. w wynika nabycia udziału w zgrupowaniu lub jego części (art. 22 ust. 1)
   1. 4. w wyniku wstąpienia do zgrupowania na miejsce zmarłego członka (art. 28 ust. 2)
      5. w wyniku reorganizacji pierwotnego członka zgrupowania – jednostki organizacyjnej

Pierwsze dwa wymienione wyżej przypadki uzyskania członkostwa mają charakter konstytutywny. Pozostałe przypadki uzyskania członkostwa mają charakter translatywny: dotyczą praw członkowskich już istniejących.

Zgrupowanie nie może ogłosić publicznej subskrypcji a zatem w zasadzie wykluczone jest przyjęcie do zgrupowania anonimowych członków (art. 23).

Nie można wywodzić tytułu członkostwa w zgrupowaniu z faktu ustanowienia zabezpieczenie na udziale w zgrupowaniu (art. 22 ust. 2).

Rozporządzenie w art. 4 ust. 2, wprowadza wymogi co do minimalnej liczby członków EZIG. Minimalna liczba członków zgrupowania wynosi dwóch. Nie jest dopuszczalne istnienie jednoosobowego zgrupowania. Można w tym miejscu odnotować, iż w Irlandii prawo krajowe wprowadza szczególne sankcje w stosunku do osób, które wiedząc, iż zgrupowanie nie ma wymaganej liczby członków pozwalają na dalsze prowadzenie jego działalności. W praktyce obrotu zgrupowania najczęściej liczą po kilku członków.

Zgrupowanie winno składać się przynajmniej z dwóch spółek podmiotów prawa publicznego i prywatnego, o których mowa w art. 4 ust. 1, które mają swój zarząd główny w różnych państwach członkowskich (pierwszy typ minimalnej konfiguracji) lub z przynajmniej dwóch osób fizycznych, o których mowa w art. 4 ust. 1, które prowadzą swoją główną działalność w różnych państwach członkowskich (drugi typ minimalnej konfiguracji), lub z jednej spółki podmiotu prawa publicznego lub prywatnego, o której mowa w art. 4 ust. 1, i jednej osoby fizycznej, z których pierwszy podmiot ma swój zarząd główny w jednym z państw członkowskich, a drugi prowadzi swoją główną działalność w innym państwie członkowskim (trzeci typ minimalnej konfiguracji).

Możliwość uczestnictwa w ugrupowaniach europejskich rozszerzono na podmioty pochodzące z państw Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA). Obecnie kwestia ta ma mniejsze znaczenie praktyczne ze względu na przystąpienie Austrii, Finlandii i Szwecji do Unii Europejskiej. I. Hykawy, [w :] Prawo Wspólnot ..., s. 289 – 290.

Wymóg „wspólnotowego” charakteru członków EZIG jest jednak bardzo elastyczny. Członkami EZIG mogą być bowiem nie tylko spółki z siedzibą na terenie Unii Europejskiej (EOG), ale również przedsiębiorstwa filialne przedsiębiorców spoza Unii Europejskiej (EOG). W piśmiennictwie podkreśla się, iż uczestnictwo w zgrupowaniu przedsiębiorstw filialnych spółek i osób pochodzących spoza Wspólnoty często bywa ekonomiczną koniecznością. European Economic..., s. 11, 36. W dalszej części komentarza będzie mowa o tzw. członkach stowarzyszonych EZIG i innych formach współpracy z podmiotami spoza EOG. Z kolei w przypadku członkostwa w zgrupowaniu osób fizycznych, rozporządzenie stawia jedynie wymóg prowadzenia przez taką osobę działalności na terytorium Wspólnoty. Nie ma tutaj znaczenia prawnego obywatelstwo czy narodowość tej osoby (zgrupowanie mogą np. założyć Polak wykonujący swoją główną działalność w Niemczech i Niemiec wykonujący swoją główną działalność w Polsce). Brak jest również jakichś standardów intensywności w prowadzeniu takiej działalności na terytorium Wspólnoty. W piśmiennictwie podnosi się np., że standardy używane dla celów podatkowych, dla ustalenia czy dany podmiot ponosi obowiązek podatkowy w państwie członkowskim Wspólnoty, nie mają przełożenia na kryteria prowadzenia działalności na terytorium Wspólnoty, zgodnie z przepisami rozporządzenia. European Economic ..., s. 37. Tym samym otwarty jest w zasadzie bardzo szeroki dostęp do EZIG dla osób fizycznych spoza Wspólnoty (EOG).

W praktyce obrotu pojawiło się zjawisko tzw. członków stowarzyszonych w EZIG, pochodzących spoza EOG. Rozporządzenie nie zabrania wprowadzania takiej konstrukcji. Z drugiej natomiast strony rozwiązania takie pozwala na jeszcze bardziej atrakcyjną współpracę w ramach zgrupowania. Członkowie stowarzyszeni mają szczególny status w ramach zgrupowania. z istoty rzeczy nie są oni ujawniani w rejestrze, nie liczą się przy ustalaniu minimum międzynarodowego składu zgrupowania, nie odpowiadają z mocy prawa za zobowiązania zgrupowania.

Pewnym przejawem współpracy z podmiotem spoza EOG, który formalnie nie może być członkiem zgrupowania może być powołanie go na zarządcę zgrupowania (o ile prawo narodowe tego nie zabrania) lub w skład innego fakultatywnie utworzonego organu zgrupowania (np. komitetu sterującego). Zgrupowanie może współpracować z podmiotami spoza EOG poprzez stworzenie spółki, w której EZIG będzie wspólnikiem, przez zawarcie umowy konsorcjalnej, itp.

Wymogi co do kwalifikacji członków zgrupowania określone w art. 4 ust. 2 muszą istnieć przez cały czas trwania zgrupowania. Zdezaktualizowanie się owych wymogów rodzi konieczność obligatoryjnego rozwiązania zgrupowania (art. 31 ust. 3 i art. 32 ust. 1).

Na marginesie poruszanego tu tematu warto wspomnieć, iż w projekcie regulacji Europejskiej Spółki Prywatnej odstąpiono od wymogu, aby założyciele tej spółki pochodzili z co najmniej dwóch państw. Zob. np. P.Nazaruk, Koncepcja Europejskiej Spółki Prywatnej, Prawo Spółek z 2005r., Nr 6, s. 29.

Rozporządzenie zastrzega, iż państwa członkowskie mogą wprowadzić specjalne ograniczenia co do kształtu struktury podmiotowej zgrupowania.

Po pierwsze, państwo członkowskie może, z uwagi na interes publiczny tego państwa, zabronić lub ograniczyć uczestnictwa w zgrupowaniu pewnych rodzajów osób fizycznych, spółek, firm czy innych osób prawnych (art. 4 ust. 4). Np. w Niemczech członkami EZIG nie mogą zostać notariusze, a w Belgii komornicy i publiczne instytucje finansowe. European Economic ..., s. 11, 32. Po drugie państwo członkowskie może zastrzec, iż zgrupowanie zarejestrowane w rejestrze tego państwa, zgodnie z art. 6, nie może mieć więcej niż 20 członków. W tym celu państwo członkowskie może wprowadzić postanowienie, że zgodnie z jego prawem każdy członek osoby prawnej powstałej w oparciu o prawo tego państwa, będzie traktowany jako odrębny członek zgrupowania. Zakaz rejestracji zgrupowań liczących powyżej 20 członków, nie został szeroko wykorzystany przez prawo narodowe. Odnotować należy, iż wprowadzono go w Irlandii i w Grecji.

Tytułem przykładu można w tym miejscu wspomnieć, iż w Szwecji członkiem zgrupowania nie może być osoba w stosunku do której ogłoszono upadłość albo osoba, której w myśl prawa szwedzkiego zakazano prowadzenia działalności gospodarczej. Wymienione wyżej okoliczności stanowią przyczynę do niezwłocznego wystąpienia członka ze zgrupowania. Z kolei np. w Irlandii nie może być członkiem zgrupowania m.in. dłużnik w stosunku do którego nie uchylono orzeczenia o upadłości, osoba skazana za przestępstwo oszustwa lub inne podobne przestępstwo, za przestępstwo w stosunku do spółki podlegającej prawu irlandzkiemu, podmiot w stosunku do którego wszczęto postępowanie likwidacyjne lub inne podobne postępowanie. Prawo irlandzkie stanowi, iż z powyższych przyczyn członek zgrupowania powinien zrezygnować z członkostwa w terminie 5 dni.

Zgodnie z art. 41 ust. 2 na Państwach Członkowskich i Komisji spoczywa obowiązek informowania o kategoriach podmiotów, które nie mogą uczestniczyć w zgrupowaniu.

Rozporządzenie nr 2137/85 wprowadza stosunkowo surowe warunki dla zmian struktury podmiotowej zgrupowania, gdyż dąży do zredukowania ryzyka jakie wiąże się z takimi zmianami i wprowadza instrumenty realnej kontroli nad przyjmowaniem i ustępowaniem członków zgrupowania Zob. Komunikat, pkt II.4. Poniżej wskazano na mechanizmy szczególnej kontroli składu podmiotowego zgrupowania:

1. rozporządzenie wprowadza wymóg uzyskania zgody, w drodze jednomyślnej uchwały pozostałych członków, na zbycie udziału w zgrupowaniu (art. 22 ust. 1).
2. rozporządzenie wprowadza wymóg uzyskania zgody, w drodze jednomyślnej uchwały członków na przyjęcie nowego członka (art. 26 ust. 1).
3. rozporządzenie zastrzega, iż wstąpienie do zgrupowania spadkobierców osoby fizycznej możliwe jest na warunkach wskazanych w umowie założycielskiej, a w przypadku ich braku, na warunkach ustalonych w jednomyślnej uchwale wspólników (art. 28 ust. 2).
4. rozporządzenie wyklucza przyznanie statusu członka osobie na rzecz której ustanowiono zabezpieczenie na udziale członka (art. 22 ust. 2)
5. Każda zmiana składu członków zgrupowania podlega wpisowi do właściwego rejestru (art. 7 lit. „a”).

Blog