Kara umowna[1] spełnia szereg istotnych funkcji. Na czoło wysuwa się funkcja kompensacyjna. Kara umowna stanowi bowiem surogat odszkodowania z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego.[2] Kara umowna pełni również funkcję delimitacyjną. Ustalając karę umowną powinno brać się pod uwagę „jej zasadniczo kompensacyjny charakter, dostosowując wysokość kary do wartości potencjalnej szkody albo zastrzegając na rzecz wierzyciela uprawnienie do dochodzenia naprawienia szkody w zakresie przewyższającym ustaloną karę.”[3] Funkcja symplifikacyjna kary umownej wyraża się w ułatwieniu wierzycielowi dochodzenia roszczeń względem zasad ogólnych odpowiedzialności odszkodowawczej.[4] Funkcja stymulacyjna kary umownej ma za zadanie mobilizowanie dłużnika do prawidłowego wykonywania zobowiązania.[5] Oczywistą wagę ma funkcja represyjna kary umownej – kara umowna staje się cywilnoprawną sankcją za brak należytego wykonania zobowiązania. Kara umowna może przewyższać wysokość szkody.[6] Funkcje: kompensacyjna i represyjna wzajemnie się dopełniają.
[1] Na temat kary umownej zob. np. J. Szwaja, Kara umowna według kodeksu cywilnego, Warszawa 1967, J. Szwaja, Kara umowna a roszczenie odszkodowawcze, Państwo i Prawo 1965, nr 8-9, s. 294 i n., J. Szwaja, Miarkowanie kar umownych, Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 1965, nr 6, s. 171 i n., J. Szwaja, Miarkowanie kar umownych według polskiego kodeksu cywilnego, w: Odpowiedzialność cywilna za wyrządzenie szkody (zagadnienia wybrane), pod red. S. Grzybowskiego, Warszawa 1969, s. 180 i n., B. Księżopolski, Uwagi o miarkowaniu kar umownych, Państwo i Prawo 1978, nr 5, s. 518 i n., E. Skowrońska – Bocian, umowna – kompensacja czy represja? Zeszyty Prawnicze Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego 2003, nr 3.2., s. 184 i n., J. Dąbrowa, w: System prawa cywilnego, t. III, cz. 1, Ossolineum 1981, s. 827 i n., P. Drapała, w: System prawa prywatnego. Prawo zobowiązań – część ogólna pod red. E. Łętowskiej, t. 5, Warszawa 2006, s. 955 i n.
[2] P. Drapała, w: System …, s. 957
[3] P. Drapała, w: System…, s. 957
[4] P. Drapała, w: System…, s. 957
[5] P. Drapała, w: System…, s. 957, wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 27 lutego 2013 r., I ACa 99/13, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2009 r. V CSK 162/09
[6] P. Drapała, w: System…, s. 958, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2009 r. V CSK 162/09
Blog