#famousbankruptcycases

Antropologia długu

Instytucja długu towarzyszy cywilizacji stworzonej przez homo sapiens od jej bardzo wczesnych początków. Dług jest relacją społeczną. Jako relacja społeczna jest wytworem ludzkiego intelektu. Nie jest zjawiskiem wyrastającym z samej istoty natury. W szerszym ujęciu tego pojęcia dług może być zjawiskiem istniejącym tylko w psychice człowieka. Niemniej w tym miejscu odnoszę się do długu jako rzeczywistej relacji społecznej.

Badacz antropologii cywilizacji prof. David Graeber w swojej błyskotliwej pracy pt. Debt: The First 5,000 Years opublikowanej w 2011 roku postawił interesującą hipotezę, że instytucja długu jest starsza niż instytucja wymiany towarowej czy wymiany towarowo-pieniężnej. Człowiek to zatem homo in debitum. Według opinii Graebera język starożytnych pomników prawa i religii (w tym słowa, takie jak „wina”, „grzech” i „odkupienie”) wywodzi się w dużej mierze z wcześniej ukształtowanych relacji długu.

Co ciekawe, granice pomiędzy „sacrum” a „debitum” niekiedy ulegały pewnemu zatarciu. W historii gospodarczej I Rzeczypospolitej istotną funkcję kredytową odgrywały kapitały kościelne. Parafie zajmowały się udzielaniem pożyczek chłopom i szlachcie. Od 1579 zakładano w miastach montes pietatis, czyli banki pobożne, których celem było zapewnienie dostępu do kredytu rzemieślnikom i kupcom.

Blog