Jaka jest chwila nabycia własności wkładu niepieniężnego wnoszonego do Spółki, a w szczególności czy jest to chwila zarejestrowania podwyższenia kapitału zakładowego? Czy przed zarejestrowaniem podwyższenia kapitału zakładowego Spółka może zbyć przedmiot wkładu?

Zmiana umowy spółki m.in. w zakresie wysokości kapitału zakładowego wymaga konstytutywnego wpisu do rejestru sądowego (art. 255 par. 1 k.s.h.). Oznacza to, że kapitał zakładowy będzie podwyższony nie z chwilą zawarcia zmian do umowy spółki w stosownej uchwale Wspólników ani nie z chwilą wniesienia wkładów ale dopiero z chwilą rejestracji tego podwyższenia. Z drugiej strony wspólnik wnoszący wkład dopiero z chwilą tejże rejestracji nabędzie udziały w spółce.

Po pierwsze, z żadnego przepisu prawa nie wynika wymóg, że do nabycia przez Spółkę przedmiotu wnoszonego do niej wkładu niezbędny jest wpis podwyższenia kapitału do rejestru.

Czym innym jest bowiem podwyższenie kapitału zakładowego w związku z wniesieniem aportu, a czym innym jest nabycie przez spółkę przedmiotu wkładu.

Prawo handlowe (prawo spółek) nie modyfikuje ogólnych zasad prawa cywilnego dotyczących nabycia prawa własności.

Dla zapewnienia skutecznego nabycia przez spółkę majątku będącego przedmiotem wkładu na pokrycie podwyższonego kapitału zakładowego wystarczająca jest umowa rozporządzająca (w formie podlegającej zasadom ogólnym) między spółką a wspólnikiem wnoszącym aport.

Majątkiem spółki kapitałowej jest w pierwszej kolejności wszelkie mienie wniesione do tej spółki przez wspólników tytułem wkładu – bądź to przy zawiązaniu spółki, bądź też w ramach pokrycia podwyższonego kapitału zakładowego.

Zgodnie z ogólnymi regułami prawa cywilnego, znajdującymi zastosowanie także na gruncie prawa handlowego, umowy zobowiązujące mają tzw. podwójny skutek (art. 155 k.c.). Polega on na tym, że umowa zobowiązująca do rozporządzenia określonym prawem przenosi to prawo na nabywcę. Przykładowo, umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zobowiązująca wspólników do wniesienia określonego wkładu do tej spółki przenosi ten wkład na spółkę, chyba że inaczej zastrzeżono w umowie albo gdy przedmiotem wkładu są rzeczy oznaczone jedynie co do gatunku albo rzeczy przyszłe.

Zdecydowanie bardziej skomplikowana jest ocena prawna sposobu wnoszenia wkładów na pokrycie podwyższonego kapitału zakładowego w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. W praktyce bardzo często poprzestaje się w tym zakresie na podjęciu uchwały zgromadzenia wspólników spółki o podwyższeniu kapitału zakładowego oraz na złożeniu przez wspólnika, wnoszącego taki wkład, oświadczenia o objęciu udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym spółki. Taka praktyka zgodna jest z poglądem prezentowanym przez niektórych autorów doktryny.

Umowa rozporządzająca, zawarta w formie podlegającej reżimowi prawa cywilnego, skutkuje skutecznym nabyciem majątku przez spółkę będącego przedmiotem wkładu.

Poniższa tabela rozpisuje na czynniki pierwsze procedurę nabywania przez Spółkę własności wkładu.

Dalej zgodnie z art. 16 k.s.h. rozporządzenie przez Wspólnika udziałem albo akcją dokonane przed wpisem spółki kapitałowej do rejestru albo przed zarejestrowaniem podwyższenia kapitału zakładowego jest nieważne. Żaden przepis nie zakazuje natomiast rozporządzenia przedmiotem wkładu przez Spółkę przed wpisem spółki kapitałowej do rejestru albo przed zarejestrowaniem podwyższenia kapitału zakładowego.

Po drugie, art. 158 par. 3 k.s.h. statuuje zasadę, że przedmiot wkładu pozostaje do wyłącznej dyspozycji Zarządu Spółki.

W literaturze przedmiotu R. Potrzeszcz, w: Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Tytuł III. Spółki kapitałowe, pod red. T. Siemiątkowskiego i R. Potrzeszcza, Warszawa 2011, s. 52 jednoznacznie wskazuje, że przedmiot wkładu jest składnikiem majątku spółki od chwili jego wniesienia. Podobnie: W. Pyzioł. w: J. Frąckowiak, A. Kidyba, W. Popiołek, W. Pyzioł, A. Witosz, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2008, s. 334.

Innymi słowy Zarząd Spółki od chwili wniesienia wkładu może nim swobodnie dysponować, tzn. m.in. dalej rozporządzać.

Stanowisko powyższe jest trafne. Ma ono również poważne znaczenie praktyczne. Przedmiotem wkładu do spółki mogą być np. rzeczy ulegające szybkiemu zepsuciu czy zużyciu (towary handlowe), które mogą być natychmiast po wniesieniu do Spółki a przed zarejestrowaniem podwyższenia kapitału zakładowego przedmiotem dalszego obrotu.

Na marginesie warto zauważyć, że Wspólnik, przy wniesieniu wkładu do Spółki, zawarł ze Spółką umowę dzierżawy gruntu na którym usytuowane jest zwałowisko – przedmiot wkładu, nie czekając na konstytutywny wpis do rejestru podwyższenia kapitału zakładowego.

Po trzecie, gdyby hipotetycznie nie doszło do zarejestrowania podwyższenia kapitału zakładowego wówczas Wspólnik posiada roszczenia o zwrot świadczenia nienależnego (w rozumieniu art. 410 par. 2 k.c.).

Gdyby przedmiot wkładu aportowego został przez Spółkę w międzyczasie zbyty przedmiotem wydania są surogaty pieniężne w rozumieniu art. 406 k.c. w zw. z art. 410 par. 1 k.c. pomniejszone – co do zasady - o rozliczone nakłady w rozumieniu art. 406 k.c. w zw. z art. 410 par. 1 k.c.

W konsekwencji prezentowana powyżej wykładnia nie narusza interesów Wspólnika wnoszącego wkład do Spółki.

Wierzytelność wspólnika o zwrot surogatu pieniężnego przedmiotu wkładu może być przedmiotem potrącenia umownego przy gotówkowym podwyższeniu kapitału zakładowego Spółki, na zasadzie art. 14 k.s.h.

Zarząd Spółki może dysponować przedmiotem wkładu do Spółki po jego skutecznym wniesieniu, a przed wpisaniem do rejestru podwyższenia kapitału zakładowego

Zastrzeżenia:

Blog