• Istota zobowiązania polega na tym, że wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia a dłużnik jest obowiązany świadczenie spełnić (art. 353 k.c). Fundamentem prawa cywilnego jest zasada pacta sunt servanta. Wzruszenie takiego obowiązku może mieć uzasadnienie tylko w wyraźnym przepisie prawa, np. w regulacji o klauzuli rebus sic stantibus, przepisach o zaspakajaniu wierzycieli w upadłości przez podział funduszy masy upadłości albo przez odrębny plan podziału, przepisach Prawa restrukturyzacyjnego o moratorium na wykonywanie zobowiązań układowych.
• Zgodnie z art. 252 ust. 1 w zw. z art. 297 p.r. od dnia otwarcia przyspieszonego postępowania sanacyjnego do dnia jego zakończenia albo uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu postępowania, spełnianie przez zarządcę świadczeń wynikających z wierzytelności, które z mocy prawa są objęte układem, jest niedopuszczalne. Moratorium jako wyjątek od zasady wykonywania zobowiązań (art. 353 k.c.) nie podlega wykładni rozszerzającej. Z systemowego punktu widzenia moratorium na wykonywanie zobowiązań jest po to aby o losie zobowiązań mógł zadecydować układ. Ergo nie ma żadnych racji dla obejmowania zobowiązań pozaukładowych jakimkolwiek moratorium.
• W przypadku postępowania sanacyjnego moratorium na spłatę zobowiązań expresis verbis dotyczy tylko tych zobowiązań, „które z mocy prawa są objęte układem.” Zobowiązania zabezpieczone rzeczowo na składnikach majątku dłużnika nie podpadają pod tę kategorię.
• Zgodnie z art. 151 ust. 2 p.r., który znajduje zastosowanie do każdego typu postępowania restrukturyzacyjnego, a w tym lege non distinguente do postępowania sanacyjnego, układ nie obejmuje wierzytelności zabezpieczonej na mieniu dłużnika m.in. hipoteką i zastawem rejestrowym w części znajdującej pokrycie w wartości przedmiotu zabezpieczenia, chyba że wierzyciel wyraził zgodę na objęcie jej układem. Innymi słowy dopóty dopóki wierzyciel nie wyraził swojej zgody na objęcie jego wierzytelności układem to jest ona „otwarta” do zapłaty.
• Zarządca nie może odmówić wykonania zobowiązania zabezpieczonego rzeczowo na składnikach majątku dłużnika z powołaniem się na argument potrzeby przygotowania spisu wierzytelności.
• Po pierwsze, art. 86 ust. 1 p.r. stanowi, że w spisie wierzytelności odrębnie umieszcza się wierzytelności (I) objęte układem z mocy prawa oraz (II) wierzytelności objęte układem za zgodą wierzyciela. Tyle i aż tyle. Zgodnie z art. 86 ust. 2 pkt 3 w treści spisu umieszcza się „sumę wierzytelności i sumę, według której będzie obliczany głos wierzyciela w głosowaniu nad układem.” Ergo wierzytelności pozaukładowe nie są umieszczane w treści spisu wierzytelności. Umieszczenie wierzytelności pozaukładowych w treści spisu wierzytelności należałoby traktować jako superfluum. Jeżeli wierzyciel po otwarciu postępowania sanacyjnego skierował do zarządcy wezwanie do zapłaty i oświadczył, że nie wyraża zgody na objęcie jego wierzytelności układem, to jest oczywistym, że jego wierzytelność nie podlega umieszczeniu w spisie wierzytelności.
• Po drugie, nawet gdyby przepis art. 76 ust. 1 p.r. odczytywać w oderwaniu od art. 86 ust. 1 p.r. to potrzeba przygotowania spisu wierzytelności nie jest miarodajną podstawą do odmowy spełnienia świadczenia. Żaden przepis prawa nie przewiduje moratorium na wykonywanie zobowiązań do czasu sporządzenia czy zatwierdzenia spisu wierzytelności. Ponadto zgodnie z art. 320 p.r. zarządca sporządza i składa sędziemu-komisarzowi spis wierzytelności w terminie trzydziestu dni od dnia otwarcia postępowania sanacyjnego.
• Podstawą do uchylenia się zarządcy od wykonania zobowiązania pozaukładowego nie jest art. 312 ust. 4 p.r. zgodnie z którym, kierowanie egzekucji do majątku dłużnika wchodzącego w skład masy sanacyjnej oraz wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu roszczenia lub zarządzenia zabezpieczenia roszczenia na tym majątku jest niedopuszczalne po dniu otwarcia postępowania sanacyjnego. Przepis ten wprowadza bowiem czasowy immunitet egzekucyjny (z postępowaniem egzekucyjnym wiążą się koszty) a nie moratorium na wykonywanie zobowiązań.
• Zarządca nie wykonując zobowiązania pozaukładowego, pomimo posiadanych środków, naraża masę sanacyjną na uszczuplenie, gdyż opóźnienie w wykonaniu zobowiązania pieniężnego rodzi roszczenie odsetkowe.
• Zgodnie z art. 326 ust. 2 p.r. sąd obligatoryjnie umarza postępowanie sanacyjne, jeżeli dłużnik utracił zdolność do bieżącego zaspokajania (I) kosztów postępowania i (II) zobowiązań powstałych po jego otwarciu oraz (III) zobowiązań, które nie mogą zostać objęte układem. Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do zaspokajania zobowiązań, jeżeli opóźnienie w ich wykonywaniu przekracza trzydzieści dni. Zobowiązaniami powstałymi po otwarciu postępowania sanacyjnego są – powstające za każdy dzień – zobowiązania odsetkowe od zobowiązań pozaukładowych. Ważny jest również zwrot „oraz zobowiązań, które nie mogą zostać objęte układem” umieszczony po frazie „powstałych po jego otwarciu”. Nie ma zatem znaczenia kiedy powstały „zobowiązania, które nie mogą zostać objęte układem.” widzenia przesłanki umorzenia postępowania sanacyjnego.

Blog