Zgodnie z art. 26 ust. 3 u. o SKOK odpowiedzialność członków kas za straty powstałe w kasie, może zostać podwyższona w statucie kasy do podwójnej wysokości wpłaconych udziałów.

Syndyk masy upadłości – w sprawach dotyczących masy upadłości - „przejmuje” kompetencje wszystkich organów upadłego.

Czy oznacza to, że syndyk może podjąć legalną decyzję – po ogłoszeniu upadłości SKOK – o zobowiązaniu członków kasy do pokrycia straty bilansowej SKOK?

Przede wszystkim należałby odmitologizować zakres kompetencji syndyka. Syndyk jako funkcjonariusz publiczny zobowiązany jest do przestrzegania zasady legalizmu. Oznacza to, że działa on wyłącznie w granicach prawa. Syndyk samodzielnie podejmuje decyzje o kierunkach swojego działania, w razie potrzeby wsparte opiniami prawnymi, i ponosi za te decyzje odpowiedzialność.

Przejęcie kompetencji organów upadłego ma miejsce w zakresie:

• objęcia majątku upadłego,
• zarządzania nim,
• zabezpieczeniem go przed zniszczeniem, uszkodzeniem lub zabraniem go przez osoby postronne
• przystąpienia do jego likwidacji (art. 173 p.u.).

Jeżeli zatem statut osoby prawnej dla zbycia nieruchomości tej osoby prawnej wymaga zgody organów statutowych osoby prawnej syndyk nie musi uzyskiwać takiej zgody. Co więcej, jeżeli ustawa wymaga zgody organu stanowiącego spółki dla zbycia jej przedsiębiorstwa syndyk również nie potrzebuje takiej zgody.

SYNDYK W OPARCIU O PRZEJĘCIE KOMPETENCJI ORGANÓW STATUTOWYCH OSOBY PRAWNEJ W SPRAWACH DOTYCZĄCYCH MASY UPADŁOŚCI NIE MOŻE ICH WYKORZYSTYWAĆ DO KREOWANIA NOWYCH NALEŻNOŚCI OSOBY PRAWNEJ WOBEC JEJ CZŁONKÓW.

Można posłużyć się pewną analogią. Przepis art. 177 § 1 k.s.h. stanowi, że umowa spółki może zobowiązywać wspólników do dopłat w granicach liczbowo oznaczonej wysokości w stosunku do udziału. W myśl art. 177 § 2 k.s.h. dopłaty powinny być nakładane i uiszczane przez wspólników równomiernie w stosunku do ich udziałów. Dalej przepis art. 178 § 1 k.s.h. stanowi, że wysokość i terminy dopłat oznaczane są w miarę potrzeby uchwałą wspólników. Co istotne przepis art. 179 § 1 k.s.h. wskazuje, że dopłaty mogą być zwracane wspólnikom, jeżeli nie są wymagane na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym.

Czy zatem syndyk masy upadłości spółki z o.o. nie powinien podjąć uchwały o dopłatach na pokrycie straty bilansowej spółki z o.o. skoro przejmuje kompetencje zgromadzenia wspólników spółki z o.o.?

Przepis art. 444 § 1 k.s.h. wskazuje, że statut spółki akcyjnej może upoważnić zarząd na okres nie dłuższy niż trzy lata do podwyższenia kapitału zakładowego na zasadach określonych w art. 444 i n. k.s.h. Zarząd może wykonać przyznane mu upoważnienie przez dokonanie jednego albo kilku kolejnych podwyższeń kapitału zakładowego w granicach określonych w art. 444 § 3 k.s.h. (kapitał docelowy), tzn. wysokość kapitału docelowego nie może przekraczać trzech czwartych kapitału zakładowego na dzień udzielenia upoważnienia zarządowi.

Czy zatem syndyk masy upadłości spółki akcyjnej nie powinien podjąć uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego na mocy statutowego upoważnienia dla zarządu na pokrycie straty bilansowej spółki akcyjnej skoro przejmuje kompetencje zarządu spółki akcyjnej?

Postawione powyżej pytania są całkowicie retoryczne. Okoliczność, że syndyk przejmuje kompetencje wszystkich organów osoby prawnej nie oznacza, że może on powoływać i odwoływać piastunów organów tej osoby prawnej albo że może on nakładać nowe zobowiązania na udziałowców osoby prawnej.

Czy odpowiedzialność członków SKOK powstaje ex lege? Nie, gdyż wymaga uchwały właściwego organu statutowego. Czy syndyk ma kompetencję do decydowania o powstaniu nowego roszczenia? Nie, gdyż nie ma do tego tytułu prawnego. Czy pomimo straty bilansowej SKOK można nie żądać od członka SKOK uzupełnienia tej straty? Tak.

Jakie jest ratio regulacji art. 26 ust. 3 u. o SKOK? SKOK jest organizacją bonissime fidei. Realizuje pewną doniosłą misję społeczną. Z tej przyczyny członkowie wspólnoty mogą wspomóc jej działalność o ile jest ona prowadzona. Niemniej ogłoszenie upadłości i zaprzestanie prowadzenia działalności SKOK w oczywisty sposób dezaktualizuje sens wspierania jej gospodarki finansowej przez członków. Upadłość niweczy relacje bonissime fidei (zob. np. art. 102 p.u. i art. 874 § 2 k.c.).

Przepis art. 24 ust. 1 i 2 pkt 1 i 2 u. o SKOK stanowi, że w celu zapewnienia bezpieczeństwa ekonomicznego kasy są obowiązane posiadać fundusze własne, dostosowane do rozmiaru prowadzonej działalności. Funduszami własnymi kasy są m.in.: 1) fundusz udziałowy – powstający z wpłat udziałów członkowskich; 2) fundusz zasobowy – powstający z wpłat wpisowego wnoszonego przez członków oraz nadwyżki bilansowej. Przepis art. 26 ust. 2 u. o SKOK deklaruje, że straty bilansowe kas pokrywane są z funduszu zasobowego, a w części przekraczającej fundusz zasobowy – z funduszu udziałowego. Czy zadaniem syndyka jest jednak pokrywanie strat bilansowych? Pytanie jest samo w sobie absurdalne - syndyk pozostawia straty bilansowe bez pokrycia.

Będę jeszcze wracał do tego tematu.

Blog