Czy ziarenko pieprzu może stanowić łącznik jurysdykcyjny?

 

Zgodnie z art. 378 ust. 1 p.u. przepisów części drugiej ustawy Prawo upadłościowe z zakresu międzynarodowego postępowania upadłościowego nie stosuje się, jeżeli umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, albo prawo organizacji międzynarodowej, której Rzeczpospolita Polska jest członkiem, stanowi inaczej (obecnie jest to rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady 2015/848 z 20 maja 2015r.). Zatem art. 382 i n. p.u. mają zastosowanie gdy tzw. element obcy nie odnosi się do obszaru objętego regulacją prawa europejskiego.

 

Zgodnie z art. 382 ust. 1 p.u. do wyłącznej jurysdykcji sądów polskich należą sprawy upadłościowe, jeżeli w Rzeczypospolitej Polskiej znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika.

 

Sądom polskim - zgodnie z art. 382 ust. 1 i 2 p.u. - przysługuje również jurysdykcja (niewyłączna), jeżeli dłużnik prowadzi w Rzeczypospolitej Polskiej działalność gospodarczą albo ma miejsce zamieszkania lub siedzibę albo majątek. Obywatelstwo nie jest łącznikiem jurysdykcyjnym.

 

Jakie są konsekwencje istnienia jurysdykcji wyłącznej i niewyłącznej? W myśl art. 382 ust. 3 p.u. jeżeli jurysdykcja sądu polskiego jest wyłączna, to postępowanie upadłościowe ma charakter głównego postępowania upadłościowego. W pozostałych przypadkach postępowanie upadłościowe ma charakter ubocznego postępowania upadłościowego.

 

Tytułem przykładu można wskazać, że zgodnie z § 109 United States Bankruptcy Code dłużnikiem w rozumieniu tego aktu prawnego może być jedynie taka osoba, która stale zamieszkuje, przebywa, ma miejsce prowadzenia działalności albo mienie na terenie USA. Jest to zatem regulacja zbliżona do sensu art. 382 p.u. Warto zwrócić uwagę, że w praktyce podmioty spoza USA bazują na regule posiadania mienia na terenie USA a sądy amerykańskie bardzo liberalnie podchodzą do pojęcia mienia dla ochrony interesów Wierzycieli. W szczególności mieniem nie muszą być przedmioty materialne. Na przykład w sprawie In re McTague sąd uznał, iż mieniem może być „dolar, dziesięciocentówka, ziarenko pieprzu” zlokalizowane na terytorium USA. W innym judykacie za mienie uznano „rachunek bankowy na kwotę ok. 500 dolarów” czy prawa udziałowe w spółce na terytorium USA.[1] Sądy amerykańskie trafnie kładą nacisk na potrzebę ochrony interesów wierzycieli.

 

Z drugiej jednak stron sądy amerykańskie badają czy wniosek o wszczęcie postępowania nie jest składany w złej wierze. W przywołanej wcześniej sprawie In re McTague sąd uznał, iż w sytuacji gdy mienie zostało specjalnie umiejscowione albo pozostawione na terytorium USA dla wyłącznego celu uzyskania zdolności upadłościowej w USA, która w innym przypadku nie miałaby miejsca, wniosek o otwarcie postępowania może zostać nieuwzględniony.[2]

 

Ustawodawca w polskim międzynarodowym prawie upadłościowym przewidział kilka łączników jurysdykcyjnych. Jurysdykcja sądów polskich istnieje w oparciu o przynajmniej jeden z wymienionych łączników jurysdykcyjnych. Ratio legis ustawy jest takie, żeby zapewnić sądom polskim bardzo szeroką kompetencję do orzekania w sprawach upadłościowych w celu ochrony interesów rodzimych wierzycieli.

Jurysdykcji krajowej nie powinno się wyłączać w wyniku działań dłużnika polegających na przeniesieniu majątku za granicę i przeniesieniu nieruchomości na rzecz osób bliskich prima facie będącymi czynnościami z pokrzywdzeniem wierzycieli.

 

[1] D. Bartner, B. Kaplan, In session: US bankruptcy courts offer strategic possibilities for the reorganization of non – US entity, Global Insolvency Restructuring Yearbook 2005/2006, s. 37 i n. H. Beltzer, D. Ginsberg, The influence of US bankruptcy law in multinational restructurings, Global Insolvency Restructuring Yearbook 2005/06, s. 42 i n.

[2] D. Bartner, B. Kaplan, In session…, s. 37 i n. H. Beltzer, D. Ginsberg, The influence…, s. 42 i n.

 

Blog

20 grudnia 2018
Czy ziarenko pieprzu może stanowić łącznik jurysdykcyjny?