Przepis art. 304 ust. 1 Prawa restrukturyzacyjnego stanowi, że „bezskuteczne w stosunku do masy sanacyjnej są czynności prawne, nieodpłatne albo odpłatne, którymi dłużnik rozporządził swoim majątkiem, jeżeli wartość świadczenia dłużnika przewyższa w istotnym stopniu wartość świadczenia otrzymanego przez dłużnika lub zastrzeżonego dla dłużnika lub dla osoby trzeciej, dokonane w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o otwarcie postępowania sanacyjnego”. Przepis ten jest odpowiednikiem art. 127 ust. 1 Prawa upadłościowego w brzmieniu: „Bezskuteczne w stosunku do masy upadłości są czynności prawne dokonane przez upadłego w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, którymi rozporządził on swoim majątkiem, jeżeli dokonane zostały nieodpłatnie albo odpłatnie, ale wartość świadczenia upadłego przewyższa w rażącym stopniu wartość świadczenia otrzymanego przez upadłego lub zastrzeżonego dla upadłego lub dla osoby trzeciej”. Obie powyższe regulacje – jedna w postępowaniu sanacyjnym, a druga w postępowaniu upadłościowym nie odnoszą się do przypadku ustanowienia zabezpieczenia na majątku dłużnika. Ustawodawca osobno reguluje bowiem przypadek obciążenia majątku dłużnika hipoteką. Zgodnie z art. 130 ust. 1 Prawa upadłościowego „Sędzia-komisarz na wniosek syndyka uzna za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości obciążenie majątku upadłego hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym lub hipoteką morską, jeżeli upadły nie był dłużnikiem osobistym zabezpieczonego wierzyciela, a obciążenie to zostało ustanowione w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości i w związku z jego ustanowieniem upadły nie otrzymał żadnego świadczenia”. Obciążenie przez dłużnika nieruchomości hipoteką na zabezpieczenie cudzego długu korzysta z osobnej regulacji. O ile art. 304 ust. 1 Prawa restrukturyzacyjnego i art. 127 ust. 1 Prawa upadłościowego przewidują mechanizm bezskuteczności z mocy prawa, o tyle obciążenie przez dłużnika nieruchomości hipoteką na zabezpieczenie cudzego długu nie jest bezskuteczne z mocy prawa ale wymaga szczególnego postępowania sądowego przed sędzią -komisarzem kończącego się konstytutywnym postanowieniem. Przepis art. 130 ust. 3 Prawa upadłościowego stanowi dalej, że „bez względu na wysokość świadczenia otrzymanego przez upadłego sędzia-komisarz uzna za bezskuteczne obciążenia, o których mowa w ust. 1 i 2, jeżeli obciążenia te zabezpieczają długi osób, o których mowa w art. 128, chyba że druga strona wykaże, że nie doszło do pokrzywdzenia wierzycieli”. Obciążenie przez dłużnika nieruchomości hipoteką na zabezpieczenie cudzego długu nie może zatem zostać uznane za bezskuteczne jeżeli zostanie wykazane, że nie doszło do pokrzywdzenia wierzycieli. Tymczasem art. 304 ust. 1 Prawa restrukturyzacyjnego i art. 127 ust. 1 Prawa upadłościowego nie przewidują dopuszczalności zarzutu braku pokrzywdzenia wierzycieli. Obciążenie przez dłużnika nieruchomości hipoteką na zabezpieczenie cudzego długu nie podlega zatem dyspozycji art. 304 ust. 1 Prawa restrukturyzacyjnego i art. 127 ust. 1 Prawa upadłościowego. Przy czym w Prawie restrukturyzacyjnym nie ma odpowiednika art. 130 Prawa upadłościowego.

Zarządca masy sanacyjnej nie ma w Prawie restrukturyzacyjnym instrumentu do stwierdzenia bezskuteczności obciążenia przez dłużnika nieruchomości hipoteką na zabezpieczenie cudzego długu.

Ponadto w postępowaniu sanacyjnym nie dochodzi do powszechnej likwidacji majątku dłużnika tak jak ma to miejsce z masą upadłości w postępowaniu upadłościowym.

Wzruszenie hipoteki ponadto nie miałoby sensu dla osiągnięcia celów postępowania sanacyjnego, skoro wierzyciele będą zaspokajani w drodze wykonywania układu przez dłużnika.

Blog