Co to znaczy utrzymanie przedsiębiorstwa w stanie niepogorszonym?
Czy jest dopuszczalne dokonywanie przez syndyka masy upadłości prowadzącego przedsiębiorstwo upadłego czynności inwestycyjnych w związku z oczywistymi potrzebami tego przedsiębiorstwa? Przez czynność inwestycyjną rozumie się tutaj odpłatne nabycie mienia dla masy upadłości, stanowiącego składnik aktywów trwałych (a zatem „dobro inwestycyjne”, w celu oczywiście użytecznym dla tego przedsiębiorstwa. Chodzi tu zatem o aspekt a) wydatkowania funduszy masy upadłości, b) na inwestycję, c) uzasadnioną potrzebami przedsiębiorstwa. Niemniej wskazane tu rozumienie „czynności inwestycyjnej” ma raczej orientacyjny charakter.
Ruch każdego przedsiębiorstwa co jakiś czas wiąże się z potrzebami inwestycyjnymi, różnej natury (w celu zaoszczędzenia na kosztach, zwiększenia konkurencyjności, itp.). Dokonywanie czynności inwestycyjnych przez syndyka, nie jest zachowaniem typowym w postępowaniu upadłościowym, o czym świadczy konstrukcja przepisów prawa upadłościowego, koncertująca się głównie na likwidacji masy upadłości. Od syndyka oczekuje się, że będzie kumulował, a nie wydatkował fundusze masy upadłości. Według standardu ustawowego syndyk powinien zachować przedsiębiorstwo „w stanie niepogorszonym” Dokonanie przez syndyka czynności inwestycyjnej poza prowadzeniem przedsiębiorstwa upadłego, w celu czysto spekulacyjnym, należałoby traktować jako eksces.
Po pierwsze, podejmowanie przez syndyka czynności inwestycyjnych w ramach prowadzenia przedsiębiorstwa upadłego, a w tym polegających na zakupie m.in. nieruchomości nie jest zakazane wprost przez prawo upadłościowe. W związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa upadłego mogą istnieć potrzeby inwestycyjne wyrażające się w bardzo różnym zapotrzebowaniu. Nie można a limine wykluczyć jakiegokolwiek typu czynności, a w tym nawet nabywania nieruchomości przez syndyka masy upadłości dla potrzeb prowadzenia przedsiębiorstwa upadłego.
Po drugie, prowadzenie przez syndyka masy upadłości przedsiębiorstwa upadłego charakteryzuje się pewną autonomią w ramach przepisów o likwidacji masy upadłości, gdyż nie jest to działalność typowa dla organu egzekucyjnego prowadzącego egzekucję generalną, ale jest to działalność o charakterze biznesowym. Przepisy prawa upadłościowego nie wprowadzają żadnej metodyki prowadzenia działalności gospodarczej, nie taka jest ich rola.
Po trzecie, prowadzenie przedsiębiorstwa upadłego przez syndyka masy upadłości podlega zasadzie business judgement rule korygowanej przez ogólne zasady prawa upadłościowego, to jest maksymalizację zaspokojenia wierzycieli i zachowanie przedsiębiorstwa upadłego w całości (art. 2 ustawy z 28 lutego 2003 Prawo upadłościowe, dalej „p.u.”). Z zasady tej może wynikać potrzeba dokonania przez syndyka czynności inwestycyjnej.
Po czwarte, kompetencje syndyka do dokonania czynności inwestycyjnej należy wywieść z przepisów powierzających mu prowadzenie przedsiębiorstwo upadłego (art. 75 ust. 1, 169 ust. 4, 206 ust. 1 pkt 1, 306, 312 p.u.). W ramach prowadzenia przedsiębiorstwa upadłego syndyk może podejmować czynności nie zakazane mu przez prawo albo przez organy postępowania upadłościowego. Można zarekomendować przeprowadzenie specjalnego testu inwestycyjnego.
Po piąte, sędzia komisarz ma kompetencję do zakazywania syndykowi podejmowania pewnych czynności ex ante (art. 152 ust. 1 p.u.). Jeżeli sędzia komisarz nie zakazał syndykowi podejmowania czynności inwestycyjnych określonego rodzaju (a w tym np. nabywanie nieruchomości), wówczas jest przestrzeń dla rozważenia potrzeby podjęcia takiej czynności. Innymi słowy brak weryfikacji negatywnej ze strony sędziego komisarza uzasadnia rozważenie przez syndyka potrzeby podjęcia takiej decyzji. Prowadzenie przedsiębiorstwa upadłego, odpowiada celowi postępowania upadłościowego i ma charakter autonomiczny względem ogólnych zasad likwidacji masy upadłości. Z tym zastrzeżeniem, że maksymalizacja zaspokojenia wierzycieli ma charakter priorytetu (art. 2 p.u.).
Po szóste, syndyk nie jest związany ewentualnym stanowiskiem reprezentanta upadłego, ani stanowiskiem organów spółki, nawet gdyby dla dokonania takiej czynności inwestycyjnej, w normalnym układzie stosunków, była potrzebna zgoda rady nadzorczej czy przedstawicieli wspólników. Na dokonanie czynności inwestycyjnej syndyk nie musi uzyskiwać zgody rady wierzycieli; rada wierzycieli nie ma kompetencji do wyrażenia takiej zgody; syndyk może wystąpić do rady wierzycieli o opinię. W sprawie dokonania czynności inwestycyjnej nie ma potrzeby zwoływania zgromadzenia wierzycieli. Nabyta przez syndyka nieruchomość stanie się elementem przedsiębiorstwa upadłego i będzie podlegała zbyciu na ogólnych zasadach prawa upadłościowego.
Blog