- W konstrukcji bezskuteczności czynności dłużnika (następnie upadłego) dokonanych z pokrzywdzeniem wierzycieli można wyróżnić następujące elementy: (a) przedmiot bezskuteczności (czynność prawna[1], a w przypadku prawa upadłościowego także np. czynność procesowa), (b) przesłanki bezskuteczności, (c) termin zaskarżenia, (d) tryb zaskarżenia albo wskazanie na bezskuteczność ex lege albo na działanie właściwego organu z urzędu, (e) skutki bezskuteczności czynności. Tryb zaskarżenia czynności regulują przepisy o charakterze proceduralnym. Powództwo jako jeden z trybów zaskarżenia, stanowi procesowy środek ochrony praw podmiotowych przed sądem.[2] Przesłanki bezskuteczności, termin zaskarżenia czynności, skutki bezskuteczności czynności to zagadnienia prawa materialnego.
- Regulacja zaskarżania czynności prawnych dokonanych przez upadłego jest wielomozaikowa.[3] W sprawach nieuregulowanych przepisami art. 127–130a p.u. do zaskarżenia czynności prawnych upadłego, dokonanych z pokrzywdzeniem wierzycieli, stosuje się odpowiednio przepisy art. 132–134 p.u.[4] oraz przepisy Kodeksu cywilnego o ochronie wierzyciela w przypadku niewypłacalności dłużnika (art. 131 p.u.). Jeżeli zatem czynność prawna przyszłego upadłego nie spełnia przesłanek z art. 127 – 130a p.u. to podlega ona ocenie z punktu widzenia art. 527 i n. k.c.[5]
[1] R. Adamus, Ineffectiveness of the payment of debt under the Polish law, Societas et Iurisprudentia (oddany do druku)
[2] Zob. np. A. Zieliński, w: System prawa prywatnego. Prawo cywilne – część ogólna, pod red. Z. Radwańskiego, t. 2, Warszawa 2008, wyd. 2, s. 724, J. Jodłowski, Z. Resich, J. Lapierre, T. Misiuk – Jodłowska, Postępowanie cywilne, Warszawa 1997, s. 226
[3] R. Adamus, Bezskuteczność czynności w kodeksie cywilnym i w prawie upadłościowym, Jurysta nr 3/2012, s. 3
[4] Przepis art. 134 p.u. nie reguluje wszystkich skutków bezskuteczności czynności w płaszczyźnie upadłości. Zob. np. R. Adamus, Odstąpienie przez syndyka od umowy dotyczącej rzeczy (lub prawa) będącej przedmiotem ubytku z masy upadłości w wyniku bezskutecznej czynności prawnej, Monitor Prawniczy 2018, nr 9, s. 500
[5] Zob. też R. Adamus, Bezskuteczność i zaskarżanie czynności dłużnika w postępowaniu sanacyjnym, w: Studia Administracyjne i Cywilne. Księga Jubileuszowa dedykowana profesorowi Stanisławowi Malarskiemu w 85 rocznicę urodzin, pod red. D. Fleszer i A. Rogackiej – Łukasik, Sosnowiec 2016, s. 401 i n., R. Adamus, Skutki bezskuteczności czynności upadłego w upadłości układowej, Radca Prawny, Dodatek Naukowy nr 2/2012, s. 2 D i n.
Blog